De laatste dagen komt de winter van 1984/1985 nogal eens ter sprake en dat is voor mij aanleiding geweest de berichten tijdens de cruciale kentering rond de jaarwisseling 84/85 nog eens na te lezen. Daar staan leuke dingen in. Met name het revolutionaire karakter van de veranderingen intrigeert. Ik meld hier wat krenten uit de pap van die dagen. Lees effe lekker uitgebreid mee. Speciaal voor de werkelijk geïnteresseerde.
Dit is een bijdrage van Harrie Laanstra. Een voorspoedig Nieuwjaar nog toegewenst aan alle lezers en deelnemers aan dit forum overigens.
Van Kerst tot Oudjaar
Tijdens de groene Kerst 1984 werden de vooruitzichten winterser. Met name Jan Pelleboer was stellig in zijn winterse berichten op teletekst. Dit positieve denken was met name gebaseerd op nieuwe impulsen van het aloude Russische hogedrukgebied (het lag daar al de hele maand te loeren). “Beetje winter” kopt Hans de Jong de dag na Kerst – donderdag 27 december 1984 – boven zijn weeroverzicht in Trouw.
“De weerstoestand is na de groene Kerst een beetje aan het veranderen. Het wordt wat winters. De komende dagen zal de middagtemperatuur op een graad of 2 à 3 boven 0 blijven steken, terwijl er ’s nachts lichte vorst is te verwachten, hoofdzakelijk als gevolg van uitstraling.
Dat het weer zich enigszins wijzigt, houdt verband met het doodlopen van oceaanfronten over West-Duitsland. In eerste aanleg schoven de wolken zowel in de richting van Scandinavië als de Middellandse Zee verder. Het tweede front begon op te lossen, nadat in ons land 2 tot 4 mm regen was uitgelekt en in de oostelijke gebieden wat natte sneeuw. Maar de neerslagkansen zijn kleiner, nu de hogedrukgebieden zich met het weer in onze omgeving gaan bemoeien. Dat is in de eerste plaats het welbekende en stabiele hogedrukgebied boven Rusland (1055 hPa), dat zich over Scandinavië uitbreidt. Maar die uitbreiding zal tijdens het komende weekend alweer gestopt zijn. Er wordt dan een verbrokkeld beeld daar in de luchtdrukverdeling gevonden, terwijl tegelijkertijd een tweede maximum, in dit geval van de oceaan, zich verder opponeert ten westen van de Golf van Biscaje. Volgens de computers zal het 1035 hPa sterk worden.
Nederland komt tussen beide maxima in te liggen in een gebied, waar over het algemeen eerst weinig wind zal zijn. Zoals gezegd, door nachtelijke uitstraling kan het daarbij tot lichte vorst komen. Transportkou van betekenis uit Rusland staat vermoedelijk niet te gebeuren. De zon komt af en toe kijken, maar het blijft verregaand droog, ook tijdens het komend weekeinde.
Maar daarna doet zich toch wel weer een complicatie voor. Over de Britse Eilanden schuift een nieuw depressiefront in oostelijke richting. Aan de voorkant ervan zal de wind volgende week bij ons uit zuidelijke richtingen gaan waaien en in kracht toenemen. Het wordt dan ‘waterkoud’. Koude lucht uit Frankrijk stroomt naar Nederland en de temperatuur zal ondanks die zuidelijke component in de wind nauwelijks hoger worden. De verdere afloop is wat onzeker, maar onstandvastigheid lijkt toch wel enigszins in de lijn te liggen” (Trouw 27/12-84).
In het weekend van 29-30 december 1984 moet er volgens mij over het verdere verloop grote onzekerheid hebben bestaan. In elk geval werd het tempo van de veranderingen dramatisch slecht ingeschat. Het begint er al mee, dat het KNMI op zondag de 30e oorspronkelijk voor de volgende (Oudejaarsdag) maandag 31 december aan het einde van de dag kans op wat neerslag voorzag. En voor verderop in de week eigenlijk ook weinig verandering. Dit was gebaseerd op de uitkomsten van het Europese Weercentrum. Diametraal hierop stonden berekeningen van de Duitse Weerdienst in Offenbach. Hans de Jong meldt de uitkomsten daarvan – soms met een schijnbare kennelijke ongelovigheid – in Trouw van maandag 31 december 1984. Nog altijd lees ik het hiernavolgende bericht met grote verwondering, want achteraf geschiedde hetgeen daarin beschreven wordt voor over 3 tot 4 dagen in werkelijkheid bijna al binnen ‘now-casting’-bereik!
Het computerconcept van een weerrevolutie
“Tijdens de jaarwisseling zal er in de Euro-weerverhoudingen weinig verandering komen. Het blijft vrij koud met ’s nachts eigenlijk niet meer vorst dan een graad of 2 en maximumtemperaturen tot +3 gr. Neerslag van betekenis wordt eerst niet verwacht, maar daarna verandert het.
We gaan nu even 3 tot 4 dagen verder vooruit kijken; de computers leveren kaarten waarop een duidelijke ommekeer staat aangegeven. De zachte lucht waaruit momenteel bij hoge barometerstanden op de Britse Eilanden regen en motregen valt (er is een nieuwe impuls gaande), gaat avonturen in de richting van de Noordzee en de Lage Landen. Van dinsdag af wordt het weer daar al wat onrustiger; een toenemende zuidelijke, later zuidwestelijke wind, meer bewolking en vervolgens ook wat neerslag, in hoofdzaak regen, in de westelijke kustgebieden.
Eén en ander wordt aangevuurd door een langs Schotland passerende uitdiepende depressiekern. Die zwenkt later af naar de Noordzee en gaat dan verder het weerbeeld in Europa beheersen, ja u hoort het goed… in Europa. Kaarten voor donderdag en vrijdag geven aan dat het Scandinavische hogedrukgebied dan foetsie is en plaats heeft gemaakt voor een omvangrijk lagedrukgebied dat breeduit over West-, Midden- en ten dele zelfs Zuid-Europa gaat liggen. Ook het Azoren-maximum zou volgens mijn gegevens erdoor van slag raken.
Eén en ander geeft in toenemende mate onbestendigheid (dus later in de week) waarbij we beter nog maar niet kunnen rekenen op lentetemperaturen. Ik geef u dit nogal depressionaire toekomstbeeld uit de computer bij wijze van voorlopige informatie. Het staat dus nu alleen nog op papier; de natuur zal het eerst moeten ratificeren, willen de elementen zo reageren als staat aangegeven. Overigens… er zijn weleens vorstperioden geweest waarbij er van het continent een sterkere tegenkracht werd verwacht dan nu, een sneeuwdek in onze omgeving is er niet”. Aldus De Jong in de ochtendkrant Trouw van maandag 31 december, dat de avond ervoor zal zijn opgesteld.
Totale ommekeer op Oudejaarsdag 1984
Als ik die maandagochtend 31 december 1984 wakker word en naar buiten kijk, is er echter al van alles aan de hand. Het is bewolkt en vanaf de vroege ochtend sneeuwval, overgaand in regen. Er zijn onverwachte ontwikkelingen aan de hand! Ik citeer nu uit het weerbericht van Hans de Jong dat in de middag van oudejaarsdag 1984 in de Leeuwarder Courant verschijnt:
Depressievuurwerk
“Er is sprake van een overrompelend snelle omslag van het weer. Gisteren nog was de luchtdruk hoog boven Schotland 1036 hPa, nu passeerde daar een depressie, die via de Shetlands uitdiepend naar het noordelijk deel van de Duitse Bocht koerst. Daar zal de luchtdruk zijn afgenomen tot 998 hPa!
Wij krijgen er een roerige jaarwisseling door. In de vroegte is het al gaan sneeuwen in Noord-Nederland. Omstreeks 8.00 uur werd matige sneeuwval uit Bolsward en eerder al uit Berlikum gemeld. Die sneeuw zal overgaan in regen, omdat er zachtere lucht achter zit. En dan kan de temperatuur oplopen tot 4 à 6 gr. C., in het Waddengebied mogelijk nog een graadje hoger, in Noord-Duitsland verwacht zelfs 8 gr. boven nul.
En dat contrasteert sterk met de minimumtemperatuur van de afgelopen nacht, die in Leeuwarden -1 was en op de vliegbasis Twenthe -4.2 gr. C. De wind wordt vooral aan de kust hard en zelfs stormachtig. Hij zal eerst zuidelijk zijn en later draaien naar west tot noordwest.
De verdere afloop van het weergebeuren wijst weer op enige daling van temperatuur, opgewekt door een nieuw hogedrukgebied, dat in opbouw verkeert ten zuiden van IJsland. Op dit moment is het in Ierland en Wales nog erg zacht met 10 tot 11 gr., Noord-Schotland meldt 6 tot 7 gr., de Faroër 4 gr., ten zuiden van IJsland wordt 5 gr. gemeten en op het weerschip Lima 7 gr. boven 0.
Die warme lucht in combinatie met de in Europa voorhanden koudere lucht is vermoedelijk de oorzaak geweest van de snelle depressie-ontwikkeling. Deze twee luchtsoorten verdragen elkaar niet en dan wordt het vaak bakkeleien”.
De uiterst interessante revolutionaire ontwikkelingen richting totale winter 1984/1985 werden in een nutshell nog eens door Hans de Jong prettig leesbaar geduid in zijn weerbericht in het Nieuwsblad van Noordoost-Friesland oftewel de Kollumer Courant van woensdag 2 januari 1985. De winter staat dan voor de deur:
Veel verandering
“Sinds december is het weer totaal veranderd. Een kleine, ogenschijnlijk onbetekenende depressie bij de Faroër groeide uit tot een belangrijk stormminimum over de Noordzee, uitdiepend naar Noordwest-Duitsland, dat vanmorgen bij de Alpen was aangekomen. Dit minimum heeft in samenwerking met een stationair hogedrukgebied bij de Faroër een noordelijke tot noordoostelijke stroming van koude lucht op gang gebracht. In de komende nacht zal het in ons gebied niet meer dan licht vriezen, hoogstens 0 tot -3 gr. Verderop in de week is wat meer vorst mogelijk, ongeveer tot -6 gr., maar uiteraard zal de temperatuur in de kustgebieden beïnvloed worden door de effecten van de Duitse Bocht. Er is ook wat sneeuw te verwachten, morgen is er een nieuwe stimulans voor sneeuwbuien door een koufront, dat over Scandinavië naar het zuiden trekt. Verder kan gemeld worden, dat Denemarken -5 gr. C. als laagste temperatuur meldde en dat daar 30 cm sneeuw ligt. Bovendien vindt er nu al lichte verijzing plaats in de Deense wateren. In Midden-Scandinavië is het -15 tot -16 gr. en in Noord-Rusland -44 gr. en op Nova Zembla waait een stormachtige oostelijke wind bij een temperatuur van -25 gr. C.
Het onweerde maandagavond en de daarop volgende nacht, wat sinds de overgang van 1980 naar 1981 niet meer op Oudejaarsavond was voorgekomen”.
Ditjes en datjes uit december 1984
Voor het grootste deel was december bij ons een rustig voortkabbelende maand zonder hoogte- of dieptepunten. Heel anders was dat in andere delen van de wereld, zo haal ik uit het maandoverzicht van Harry Otten uit het Algemeen Dagblad. “Zo regende het rond de 10e december op de Canarische Eilanden zo hard dat op verschillende plaatsen schade werd aangericht. Groot voordeel natuurlijk dat de waterreservoirs nu weer goed gevuld zijn. Een ware zondvloed stortte zich over delen van Algerije, Tunesië en Zuid-Italië uit. In Palermo viel circa 230 mm en in Tunis maar liefst 310 waarvan 135 mm in de laatste 3 dagen van het jaar. Normaal valt daar in een heel jaar 460 mm.
Aan de andere kant van de Oceaan ging vooral de laatste 2 weken de temperatuur als een jojo op en neer. In Chicago vroor het op de 24e nog 19 gr., op de 28e was het +21 en begin januari bij zondsopkomst weer -17. Toch is er in het oosten van de VS nog nauwelijks winter geweest”.
Dit is een bijdrage van Harrie Laanstra. Een voorspoedig Nieuwjaar nog toegewenst aan alle lezers en deelnemers aan dit forum overigens.
Van Kerst tot Oudjaar
Tijdens de groene Kerst 1984 werden de vooruitzichten winterser. Met name Jan Pelleboer was stellig in zijn winterse berichten op teletekst. Dit positieve denken was met name gebaseerd op nieuwe impulsen van het aloude Russische hogedrukgebied (het lag daar al de hele maand te loeren). “Beetje winter” kopt Hans de Jong de dag na Kerst – donderdag 27 december 1984 – boven zijn weeroverzicht in Trouw.
“De weerstoestand is na de groene Kerst een beetje aan het veranderen. Het wordt wat winters. De komende dagen zal de middagtemperatuur op een graad of 2 à 3 boven 0 blijven steken, terwijl er ’s nachts lichte vorst is te verwachten, hoofdzakelijk als gevolg van uitstraling.
Dat het weer zich enigszins wijzigt, houdt verband met het doodlopen van oceaanfronten over West-Duitsland. In eerste aanleg schoven de wolken zowel in de richting van Scandinavië als de Middellandse Zee verder. Het tweede front begon op te lossen, nadat in ons land 2 tot 4 mm regen was uitgelekt en in de oostelijke gebieden wat natte sneeuw. Maar de neerslagkansen zijn kleiner, nu de hogedrukgebieden zich met het weer in onze omgeving gaan bemoeien. Dat is in de eerste plaats het welbekende en stabiele hogedrukgebied boven Rusland (1055 hPa), dat zich over Scandinavië uitbreidt. Maar die uitbreiding zal tijdens het komende weekend alweer gestopt zijn. Er wordt dan een verbrokkeld beeld daar in de luchtdrukverdeling gevonden, terwijl tegelijkertijd een tweede maximum, in dit geval van de oceaan, zich verder opponeert ten westen van de Golf van Biscaje. Volgens de computers zal het 1035 hPa sterk worden.
Nederland komt tussen beide maxima in te liggen in een gebied, waar over het algemeen eerst weinig wind zal zijn. Zoals gezegd, door nachtelijke uitstraling kan het daarbij tot lichte vorst komen. Transportkou van betekenis uit Rusland staat vermoedelijk niet te gebeuren. De zon komt af en toe kijken, maar het blijft verregaand droog, ook tijdens het komend weekeinde.
Maar daarna doet zich toch wel weer een complicatie voor. Over de Britse Eilanden schuift een nieuw depressiefront in oostelijke richting. Aan de voorkant ervan zal de wind volgende week bij ons uit zuidelijke richtingen gaan waaien en in kracht toenemen. Het wordt dan ‘waterkoud’. Koude lucht uit Frankrijk stroomt naar Nederland en de temperatuur zal ondanks die zuidelijke component in de wind nauwelijks hoger worden. De verdere afloop is wat onzeker, maar onstandvastigheid lijkt toch wel enigszins in de lijn te liggen” (Trouw 27/12-84).
In het weekend van 29-30 december 1984 moet er volgens mij over het verdere verloop grote onzekerheid hebben bestaan. In elk geval werd het tempo van de veranderingen dramatisch slecht ingeschat. Het begint er al mee, dat het KNMI op zondag de 30e oorspronkelijk voor de volgende (Oudejaarsdag) maandag 31 december aan het einde van de dag kans op wat neerslag voorzag. En voor verderop in de week eigenlijk ook weinig verandering. Dit was gebaseerd op de uitkomsten van het Europese Weercentrum. Diametraal hierop stonden berekeningen van de Duitse Weerdienst in Offenbach. Hans de Jong meldt de uitkomsten daarvan – soms met een schijnbare kennelijke ongelovigheid – in Trouw van maandag 31 december 1984. Nog altijd lees ik het hiernavolgende bericht met grote verwondering, want achteraf geschiedde hetgeen daarin beschreven wordt voor over 3 tot 4 dagen in werkelijkheid bijna al binnen ‘now-casting’-bereik!
Het computerconcept van een weerrevolutie
“Tijdens de jaarwisseling zal er in de Euro-weerverhoudingen weinig verandering komen. Het blijft vrij koud met ’s nachts eigenlijk niet meer vorst dan een graad of 2 en maximumtemperaturen tot +3 gr. Neerslag van betekenis wordt eerst niet verwacht, maar daarna verandert het.
We gaan nu even 3 tot 4 dagen verder vooruit kijken; de computers leveren kaarten waarop een duidelijke ommekeer staat aangegeven. De zachte lucht waaruit momenteel bij hoge barometerstanden op de Britse Eilanden regen en motregen valt (er is een nieuwe impuls gaande), gaat avonturen in de richting van de Noordzee en de Lage Landen. Van dinsdag af wordt het weer daar al wat onrustiger; een toenemende zuidelijke, later zuidwestelijke wind, meer bewolking en vervolgens ook wat neerslag, in hoofdzaak regen, in de westelijke kustgebieden.
Eén en ander wordt aangevuurd door een langs Schotland passerende uitdiepende depressiekern. Die zwenkt later af naar de Noordzee en gaat dan verder het weerbeeld in Europa beheersen, ja u hoort het goed… in Europa. Kaarten voor donderdag en vrijdag geven aan dat het Scandinavische hogedrukgebied dan foetsie is en plaats heeft gemaakt voor een omvangrijk lagedrukgebied dat breeduit over West-, Midden- en ten dele zelfs Zuid-Europa gaat liggen. Ook het Azoren-maximum zou volgens mijn gegevens erdoor van slag raken.
Eén en ander geeft in toenemende mate onbestendigheid (dus later in de week) waarbij we beter nog maar niet kunnen rekenen op lentetemperaturen. Ik geef u dit nogal depressionaire toekomstbeeld uit de computer bij wijze van voorlopige informatie. Het staat dus nu alleen nog op papier; de natuur zal het eerst moeten ratificeren, willen de elementen zo reageren als staat aangegeven. Overigens… er zijn weleens vorstperioden geweest waarbij er van het continent een sterkere tegenkracht werd verwacht dan nu, een sneeuwdek in onze omgeving is er niet”. Aldus De Jong in de ochtendkrant Trouw van maandag 31 december, dat de avond ervoor zal zijn opgesteld.
Totale ommekeer op Oudejaarsdag 1984
Als ik die maandagochtend 31 december 1984 wakker word en naar buiten kijk, is er echter al van alles aan de hand. Het is bewolkt en vanaf de vroege ochtend sneeuwval, overgaand in regen. Er zijn onverwachte ontwikkelingen aan de hand! Ik citeer nu uit het weerbericht van Hans de Jong dat in de middag van oudejaarsdag 1984 in de Leeuwarder Courant verschijnt:
Depressievuurwerk
“Er is sprake van een overrompelend snelle omslag van het weer. Gisteren nog was de luchtdruk hoog boven Schotland 1036 hPa, nu passeerde daar een depressie, die via de Shetlands uitdiepend naar het noordelijk deel van de Duitse Bocht koerst. Daar zal de luchtdruk zijn afgenomen tot 998 hPa!
Wij krijgen er een roerige jaarwisseling door. In de vroegte is het al gaan sneeuwen in Noord-Nederland. Omstreeks 8.00 uur werd matige sneeuwval uit Bolsward en eerder al uit Berlikum gemeld. Die sneeuw zal overgaan in regen, omdat er zachtere lucht achter zit. En dan kan de temperatuur oplopen tot 4 à 6 gr. C., in het Waddengebied mogelijk nog een graadje hoger, in Noord-Duitsland verwacht zelfs 8 gr. boven nul.
En dat contrasteert sterk met de minimumtemperatuur van de afgelopen nacht, die in Leeuwarden -1 was en op de vliegbasis Twenthe -4.2 gr. C. De wind wordt vooral aan de kust hard en zelfs stormachtig. Hij zal eerst zuidelijk zijn en later draaien naar west tot noordwest.
De verdere afloop van het weergebeuren wijst weer op enige daling van temperatuur, opgewekt door een nieuw hogedrukgebied, dat in opbouw verkeert ten zuiden van IJsland. Op dit moment is het in Ierland en Wales nog erg zacht met 10 tot 11 gr., Noord-Schotland meldt 6 tot 7 gr., de Faroër 4 gr., ten zuiden van IJsland wordt 5 gr. gemeten en op het weerschip Lima 7 gr. boven 0.
Die warme lucht in combinatie met de in Europa voorhanden koudere lucht is vermoedelijk de oorzaak geweest van de snelle depressie-ontwikkeling. Deze twee luchtsoorten verdragen elkaar niet en dan wordt het vaak bakkeleien”.
De uiterst interessante revolutionaire ontwikkelingen richting totale winter 1984/1985 werden in een nutshell nog eens door Hans de Jong prettig leesbaar geduid in zijn weerbericht in het Nieuwsblad van Noordoost-Friesland oftewel de Kollumer Courant van woensdag 2 januari 1985. De winter staat dan voor de deur:
Veel verandering
“Sinds december is het weer totaal veranderd. Een kleine, ogenschijnlijk onbetekenende depressie bij de Faroër groeide uit tot een belangrijk stormminimum over de Noordzee, uitdiepend naar Noordwest-Duitsland, dat vanmorgen bij de Alpen was aangekomen. Dit minimum heeft in samenwerking met een stationair hogedrukgebied bij de Faroër een noordelijke tot noordoostelijke stroming van koude lucht op gang gebracht. In de komende nacht zal het in ons gebied niet meer dan licht vriezen, hoogstens 0 tot -3 gr. Verderop in de week is wat meer vorst mogelijk, ongeveer tot -6 gr., maar uiteraard zal de temperatuur in de kustgebieden beïnvloed worden door de effecten van de Duitse Bocht. Er is ook wat sneeuw te verwachten, morgen is er een nieuwe stimulans voor sneeuwbuien door een koufront, dat over Scandinavië naar het zuiden trekt. Verder kan gemeld worden, dat Denemarken -5 gr. C. als laagste temperatuur meldde en dat daar 30 cm sneeuw ligt. Bovendien vindt er nu al lichte verijzing plaats in de Deense wateren. In Midden-Scandinavië is het -15 tot -16 gr. en in Noord-Rusland -44 gr. en op Nova Zembla waait een stormachtige oostelijke wind bij een temperatuur van -25 gr. C.
Het onweerde maandagavond en de daarop volgende nacht, wat sinds de overgang van 1980 naar 1981 niet meer op Oudejaarsavond was voorgekomen”.
Ditjes en datjes uit december 1984
Voor het grootste deel was december bij ons een rustig voortkabbelende maand zonder hoogte- of dieptepunten. Heel anders was dat in andere delen van de wereld, zo haal ik uit het maandoverzicht van Harry Otten uit het Algemeen Dagblad. “Zo regende het rond de 10e december op de Canarische Eilanden zo hard dat op verschillende plaatsen schade werd aangericht. Groot voordeel natuurlijk dat de waterreservoirs nu weer goed gevuld zijn. Een ware zondvloed stortte zich over delen van Algerije, Tunesië en Zuid-Italië uit. In Palermo viel circa 230 mm en in Tunis maar liefst 310 waarvan 135 mm in de laatste 3 dagen van het jaar. Normaal valt daar in een heel jaar 460 mm.
Aan de andere kant van de Oceaan ging vooral de laatste 2 weken de temperatuur als een jojo op en neer. In Chicago vroor het op de 24e nog 19 gr., op de 28e was het +21 en begin januari bij zondsopkomst weer -17. Toch is er in het oosten van de VS nog nauwelijks winter geweest”.
