De Gruwelijke Winter 16/17 - XVII: Donkere dag van ijs

Bericht van: Micha (Bodegraven) , 24-11-2016 21:49 

De start van de Elfstedentocht meemaken herinner je je voor de rest van je leven. In ’85 en ’86 hoorde ik het verslag op de radio en in ’97 lagen mijn hoogzwangere vrouw en ik in onze bovenwoning in Rotterdam, met de loeiende gaskachel aan, op bed het donkere spektakel te bekijken. En nu zat ik dus in een auto, dik ingepakt, met mijn gezin erbij en de verwarming aan. Maar het nieuws op de radio gaat niet alleen over de tocht - die nu een uur of twee onderweg is (en die, doordat de toertocht van de wedstrijd is losgekoppeld eigenlijk alleen een wedstrijd is) nee: de black-out in Noordwest-Europa beheerst het nieuws en dat nieuws druppelt maar langzaam binnen.

Want onze hele maatschappij is ingericht op het verspreiden en verkrijgen van nieuws via internet en dat is nou precies een van de vele zaken die niet meer functioneren. Maar ook telefoons doen het niet meer. Winkels zijn dicht. Verwarmingen zijn uit. Verkeerslichten, lantaarnpalen, matrixborden: niets doet het meer. Ziekenhuizen draaien op noodstroom maar hebben hooguit een halve dag diesel. Ik moet aan mijn oma denken die te pas en te onpas over de oorlog begon en dan zei ‘je wist niks, je hoorde niks en alles was op de bon’. In die situatie zitten wij nu ook. Wie heeft er nog een radio op batterijen?

Gevolgen
Een nog onbekend aantal treinen dat onderweg was naar het noorden blijkt inderdaad gestrand te zijn en het leger is ingezet om de naar schatting 11.000 mensen te ontzetten. De meest gruwelijke scenario’s worden op de radio geschetst en in mijn geestesoog zie ik verijsde treinstellen met daarin hardbevroren oranje elfstedensupporter-ijs. Ik moet er niet aan denken.

Maar ik moet ook aan mijn huis denken, dus ik draai de hoofdkraan van de watertoevoer dicht en zet ik alle kranen open. Nu maar hopen dat mijn CV leidingen tegen een stootje kunnen, het haardvuur verder opstoken om de temperatuur in de woonkamer stabiel op 7,7 graden te houden. Buiten giert de immer doorstaande oostenwind. Mijn weerstationnetje vindt, dat het buiten nu -10,1 graden is en dat geloof ik zó. En het begint nu te schemeren buiten. Op de een of andere manier word ik daar heel blij van; er zij licht in deze koude, harde en rare duisternis. Mijn vrouw en dochter gaan binnen voor de loeiende haard zitten maar ik, nieuws-junk die ik ben, kies er toch voor om in de auto naar de radio te luisteren om te begrijpen wat er allemaal gebeurt en gaande is, maar ook om de tocht te volgen, en de berichten wisselen elkaar razendsnel af.

Onduidelijkheid alom
In de wedstrijd heeft zich een kopgroep afgesplitst met daarin Kjeld Nuis, maar hun voorsprong is niet helemaal duidelijk. Omdat ook in Friesland geen stroom is moet de omroep zich behelpen en improviseren om de berichten te verspreiden. Er wordt gewerkt met accu’s, batterijen en generatoren om het nieuws naar Hilversum te krijgen (het Mediapark draait op noodstroom en is goed voorzien) maar het komt allemaal zeer gefragmenteerd binnen. Daarnaast zijn er andere, belangwekkender zaken aan de hand: de gevolgen van deze massale stoomstoring zijn werkelijk gargantuesk. Het complete openbare leven in de economische motor van Europa, die tóch al moeilijk draaide, is nu compleet tot stilstand gekomen en de overheden zitten met de handen in het haar. Er moeten prioriteiten gesteld worden en de eerste is: het stroomnet weer aan de praat krijgen. Uit Duitsland komen berichten dat dat mondjesmaat lukt, maar dat het stroomnet vaker wél dan niet meteen weer overbelast raakt, en er weer uit klapt. Op enig moment geloof ik het verder wel en ga ik naar binnen voor en bak hete koffie (gas is er nog!) en ga ik voor de haard zitten om mijn rughaar te verschroeien en te denken: waar zijn we in Godsnaam in beland?

En dan, na een paar uur later knippert even een schemerlamp flauwtjes. Of beeld ik me dat in? Daarna gebeurt er een hele tijd niets dus ik zal het me wel ingebeeld hebben. Maar weer later gebeurt dat nóg eens, nu duidelijk zichtbaar, en dan gebeurt Het Wonder: het licht gaat aan! Mijn verwarming begint meteen te loeien, het licht dimt weer even - houdt het net de piekbelasting van duizenden CV’s die gelijktijdig aanspringen? - en dan springt alles aan. In de gangkast hoor ik mijn server opstarten. Standby-lampjes lichten op. We zijn weer in de 21ste eeuw beland! Ik ga op een deken op de grond met mijn rug tegen de verwarming zitten en voel een streepje lauw worden, dan langzaam warmer en dan snel heet: ik ben diep dankbaar voor zoiets basaals als warmte: heerlijk!

De trein
Na enige tijd komt ook het TV-signaal weer door en de berichtgeving gaat voornamelijk over de stroomuitval. Dat is ook niet zo raar, want bewegende beelden van de tocht zijn er nauwelijks tot niet. De toch al geïmproviseerde uitzendinfrastructuur in Friesland is nog niet hersteld dus we moeten het doen met wat er per radio wordt doorgegeven. De berichten uit de rest van Europa zijn onduidelijk en verwarrend en we krijgen toch vooral veel inderhaast opgetrommelde, zonder uitzondering zeer sombere, deskundologen te zien die de meest uiteenlopende doemscenario’s schetsen. Omdat ik al een dagje ouder ben vermoed ik dat die soep niet zo heet gegeten zal worden als hij wordt opgediend maar dat dit een ramp is moge duidelijk zijn. De grote vraag in Nederland is: hoe is het met de treinen en de gestrande reizigers? Dan komen rond 13:00 uur de eerste beelden door van het ontzetten van de extra elfstedentrein Amersfoort - Leeuwarden die voor Zwolle is gestrand. Het wordt zonder commentaar en live uitgezonden.

We zien, vanuit een helikopter, een gele slang in een poollandschap staan. Het spoor is niet meer te zien, alles is dichtgesneeuwd en -gestoven. De helikopter landt en de cameraploeg stapt uit. We zien even alleen maar wit gestuif en even later zien we de trein. De cameraploeg komt steeds dichterbij en ook in Hilversum houdt iedereen de adem in. De schatting is, dat de trein hier al vanaf 6 uur bij een temperatuur onder de -10 in het open land staat, onverwarmd, met honderden mensen aan boord. Door de beijsde en beslagen ruiten zien we wat beweging. Wat is er aan de hand? Militairen rennen naar de deuren en forceren ze open en stappen naar binnen. We horen in de verte gebrul. Een tijdlang zien we niets en ik moet denken aan de beelden van de trein bij Wijster, in mijn vroege jeugd. Dan wenkt een militair de cameraploeg om verder te komen en schokkerige beelden tonen een steeds groter wordende trein. Door de ruiten zien we oranje en beweging. De camera zwenkt naar binnen. Wat we te zien krijgen kan niet beter omschreven worden als: één groot feest. Zo te zien is bijna iedereen kacheltje-lam. Iedereen host en zingt en we zien de wolkjes uit de monden komen. Er wordt met rode koppen omhelsd, gehost, gelachen, gezongen en gezoend. Als je niet beter zou weten zou je denken dat het carnaval was. De raad om niet te veel drank mee te nemen is klaarblijkelijk massaal in de wind geslagen en men heeft het in de gestrande trein dan maar op een feesten gezet. Dat hield de feestreizigers warm. “Ja”, legt een licht teleurgestelde doemdeskundige in de studio uit, “een menselijk lichaam is natuurlijk te vergelijken met een kacheltje van 800 Watt. Ze hebben elkaar verwarmd”.

Dit is met afstand de beste feel-good televisie die ik in jaren heb gezien. Ik besluit uit pure solidariteit er ook één te nemen en schenk mezelf om 13:45 een forse bel Calvados in.

--

Het archief vind je hier>  Quote selectie