Zoals sommigen misschien weten vond mijn zoon in 2028 mijn winterdagboek van de Gruwelijke Winter van 2016-2017. Er moet ergens een paralelle tijdlijn zijn ontstaat, want bij mijn weten stelde die hele winter niet zoveel voor. Maar in die alternatieve tijdlijn wel. Het hoofdstuk dat ik vond is van 30 januari en ik dacht: deze vondst deel ik even. De hele voorgeschiedenis staat hier, voor wie het wil weten.
===
Op zondagavond 29 januari 2017 geeft het KNMI het volgende weerbericht uit:
“In het begin van de week verdere verscherping van de vorst. ’s Nachts zeer strenge vorst, overdag meest strenge vorst, in het zuidwesten mogelijk matig. Daarbij een meest harde wind uit oost- tot noordoostelijke richting. Maandag en dinsdag mogelijk intensieve sneeuwval met sneeuwdrift. Later drogere perioden, een afnemende wind en minder neerslag. Blijvend zeer koud.”
De Tabel erbij is indrukwekkend:
ma di wo do vr tx -10 -11 -10 -9 -7 tn -15 -17 -16 -15 -14 wind o 5 no 6 o 4 no 3 o 3 neerslag 80% 70% 40% 30% 30%
Dit was de, naar later bleek, voorzichtige inschatting van een week die bij velen de vraag deed rijzen: wat gebeurt hier? Hoe ver gaat dit? Omdat Noordwest-Europa al bijna twee maanden zucht onder de ene na de andere sneeuwstorm, diepvriestemperaturen en omdat de moderne maatschappij daar niet op is ingericht beginnen er problemen te ontstaan die dieper gaan dan eigenlijk iedereen zich kan heugen – behalve degenen die de hongerwinter nog hadden meegemaakt misschien.
Ga maar na: heel Nederland is in een ijswoestenij veranderd. Alles is dichtgevroren. Vervoer over water ligt al weken stil. Wegen stuiven, door niet-aflatende oostenwind op steeds weer andere plekken dicht en worden stukgereden. Treinen rijden mondjesmaat. In Duitsland en ook bij ons zijn er regelmatig black-outs. Onder de huidige omstandigheden kan de stroomtoevoer gewoon niet gegarandeerd worden. De brandstofprijzen zijn tot astronomische hoogtes gestegen (een liter benzine kost nu € 4,59). Voedsel wordt steeds schaarser en, vooral, steeds duurder. Verse groenten is bijna niet meer te krijgen. Schappen in supermarkten zijn elke keer weer half leeg.
Vanuit de ruimte is Nederland onherkenbaar geworden. Waar ooit de Waddenzee was, is een grote witte vlakte te zien. De kustlijn is ook veranderd: als een soort derde Maasvlakte steekt er een ijstong de Noordzee in die doorloopt naar het noorden tot aan de Duitse Bocht. Open water is al weken niet meer te zien en op de MODIS-plaatjes kun je, zelfs in de fijnste resolutie, ook de snelwegen vaak niet meer herkennen – en dat zijn de plekken waar de wegen dichtgestoven zijn.
Het sneuvelen van de vele kouderecords voelt gewoon aan: het went. Wat nooit went zijn de ongemakken, de bevroren leidingen, de regelmatige stroomuitval, het gebrek aan vers voedsel. Onze maatschappij ligt op zijn gat. Om de problemen te ‘verhelpen’ verhoogt het kabinet de ‘Koude Solidariteitsheffing’ met nog eens 23%, zodat het NIBUD zijn berekeningen weer moet bijstellen: het gemiddelde Nederlandse gezin kan een extra energieheffing van €640 tegemoet zien. Ik woon in een klein maar vrijstaand huisje, dus ik vrees het ergste.
Weerkaart
Op de weerkaart heerst nog steeds min of meer dezelfde situatie: eeuwigdurende hogedruk ergens tussen dan weer Groenland, dan weer Noorwegen, dan weer Rusland, diep naar beneden geduwde lagedruk in de Middellandse Zee. Op het Noodelijk Halfrond draait het patroon al maanden de verkeerde kant op: van oost naar west, en eigenlijk weet niemand waarom en wanneer dit ophoudt. De vorstgrens ligt meestal op de lijn Madrid – Rome – en dan slingerend de Balkan in. Vanuit Noordwest-Rusland worden regelmatig venijnige sneeuwstoringen onze kant op gestuurd die de spekkoek-achtige laag sneeuw in mijn tuin regelmatig ververst en weer platdrukt.
In mijn tuin is het een chaos: er gaapt een bevroren krater waar mijn complete pruimenboom een paar weken geleden nog stond (die is ’s nachts gejat) en onder de sneeuw bewaar ik een bult brandhout die ons gezinnetje al een paar keer verwarmd heeft als de stroom (en dus de CV) weer eens wegviel. Brandhout is ook het nieuwe geld en overal in Nederland, uit parken en bossen maar ook uit tuinen, verdwijnen bomen. Scholen zijn gesloten (de CV’s kunnen het vaak niet aan), bedrijven werken op halve kracht – of niet – zodat heel Nederland eigenlijk gedwongen thuis zit. En, als de stroom weer eens is uitgevallen, zit Nederland ’s avonds, in het donker en met de kaarsen aan, te ganzenborden. Of voor de haard. Buren helpen elkaar: met eten, met brandstof en met klusjes die gedaan moeten worden. De solidariteit is groot.
Ik merk dat ik zelf ook inventiever word. Zo zorg ik er bijvoorbeeld voor, dat er altijd flessen met warm water in onze bedden liggen: zo weet je dat er altijd een plek is waar je warmte kunt vinden. Overal in het huis slingeren dekens en kaarsen. Inmiddels heb ik een oud radiootje op de kop getikt om, als het weer eens donker en koud is, het nieuws te kunnen volgen. Boodschappen doe ik volgens het systeem Koolhydraten – Vetten – Suikers – Eiwitten. Het maakt niet meer uit wat het is, als er maar iets is. Lekker koken met verse spullen doen we wel weer als de wereld weer ontdooit en het leven weer normaal wordt. Maar ik vraag me wel eens af: wordt het wel normaal?
Gelukkig hadden we vandaag stroom. Als ik maandagavond naar buiten kijk zie ik dat het begint te sneeuwen in heel kleine, dichte vlokjes. De wind trekt ook aan, zodat er snel witte gordijnen stuifsneeuw door de straat gieren. Mijn windmeter is vastgevroren maar mijn huis kraakt en piept in de wind. Tmax was vandaag -11,6 en nu vriest het 13,2 graden. Ik schat de oostenwind op een kracht 5 en die wind is vlagerig. Het is kwart over negen.
Weerwoord
Op weerwoord heerst wintergewenning. Vanuit het hele land komen nu meldingen van dichte fijne stuifsneeuw en harde, soms stormachtige wind uit oostnoordoostelijke richting. In Leiden wordt gesomberd dat de Tmax die dag -9,8 was en het KNMI er dus weer eens faliekant naast heeft gezeten. Daarnaast is niet alleen het stromingspatroon op het noordelijk halfrond omgedraaid, maar ook het stromingspatroon op Weerwoord: in de pluimen wordt minutieus gespeurd naar lijntjes die een opwarming laten zien, een einde aan deze brute winterperiode. En inderdaad: aan het einde van de 15-daagse periode zijn er altijd wel een paar lijntjes die voorzichtig richting de -5 klimmen. Daar wordt dan op gehoopt. Iedereen wil dat dit ophoudt.
Ik besluit de TV aan te zetten om te kijken wat ons nu weer te wachten staat. Reportages over de toestand in Nederland en de grote steden, die slecht bevoorraad kunnen worden. Droevig kijkende deskundologen die nog meer rampspoed voorspellen. Dan komt een Duitse weerkundige aan het woord die een theorie heeft over wat er aan de hand is. Daar ga ik even voor zitten. “Het lijkt erop” aldus de voice over, “dat er vanaf nu…” en dan hoor ik een klik en wordt alles weer zwart en is het doodstil in huis. Een radiator borrelt nog even na. Buiten is het ook zwart en giert de wind. Binnen knappert de haard en zwijgend steken we de kaarsen aan. Mijn vrouw en ik drinken nog een glas wijn voor de haard en we staren een beetje in het vuur. Ik ga even voor het gevoel in de tuin staan. De sneeuw is op sommige plekken alweer tot een centimeter of 20 opgestoven en is heel fijn van structuur. Het is smerig koud dus besluit ik om in het door flessen warm water aangename bed te gaan liggen. Ik probeer nog een boekje te lezen bij kaarslicht maar mijn vingers bevriezen. Ach ja. Ben benieuwd waarin we morgen wakker worden. Het zal wel wit zijn. En stijfbevroren. Zoveel is zeker.