Zoals sommigen van jullie misschien nog weten vond mijn zoon in 2028 mijn dagboeken van de Gruwelijke Winter van 2016/2017 die in een parallel universum was uitgepakt als de meest harde, koude en vasthoudende winter ooit. De verhalen hielden op op 27 februari en daarna was het van mijn kant lang stil. Maar de komende weken zal ik het slot van deze Zeer Grote Winter (die zoals jullie in het paralelle universum weten nog wel even doorging) proberen te reconstrueren.
De situatie is grofgezegd als volgt: eind november viel de vorst pardoes in. Met kerst zaten we even in de dooi maar daarna sloeg de winter onveminderd hard terug. Op het moment dat we aanhaken in het verhaal is de wereld veranderd: brandstof en eten en energie zijn schaars, de Noordzee is bijna geheel bevroren, er is een Elfstedenwedstrijd geschaatst - maar de toertocht komt maar niet van de grond. Nederland ligt plat en is stukgevroren. Steden en dorpen zijn af en toe geïsoleerd geraakt en daarna weer bevrijd. Polar Lows botsten op Genuadepressies, temperatuursrecords zijn bij bosjes gesneuveld.
Het verhaal begint hier, en het laatste verhaal was dit:
====
Het is maandag 27 februari, als ik een satellietopname zie die daarna natuurlijk beroemd is geworden. Want in één klap zie je onder welke uitzonderlijke omstandigheden Noordwest-Europa de afgelopen maanden heeft geleefd. Je begrijpt, dat er geen aanvoer meer kan zijn van fossiele brandstoffen naar de noordzeehavens en je begrijpt in één klap het energierantsoen waarmee we moeten leven. En, in de verste verte is er geen begin van een spoor van lente te bekennen.
Synoptisch is er wel wat veranderd: inmiddels leven we onder een Euro’stink’ hoog waarin nauwelijks stroming optreedt. De nachten zijn nog steeds koud, met meestal strenge, soms matige vorst. Aan het einde van de vijfdaagse verwachting zijn er oplossingen in de ensembles die een dooraanval laten slagen, maar de verdeeldheid onder de modellen is groot. Bovendien heb we deze winter de ene na de andere dooianval zien stuklopen, dus het zal allemaal wel. Overdag wil de temperatuur langzaam richting de 0 graden kruipen, door het gebrek aan wind en de toegenomen instraling, zo eind februari/ begin maart. De vijfdaagse ziet er als volgt uit:
di wo do vr za tx -3 -3 -4 -2 -1 tn -8 -9 -9 -10 -6 wind var2 var2 zo3 z3 zw3 neerslag 20% 10% 20% 30% 50%
De steeds beroerder wordende luchtkwaliteit wordt nu een thema. Als de zon onder gaat zie je aan de horizon een bruine plak hangen en ik heb jeukerige ogen. Door het gebrek aan stroming raakt alles wel prachtig berijpt, maar er is nog maar weinig winterse schoonheid die me kan bekoren. Ik ben eerlijk gezegd wel klaar met deze winter, waarin het ongewone zo gewoon is geworden. Het enige wat is zal missen is mijn in de sneeuw vormgegeven amfitheater in de tuin, rond de kachel. Met wanden van een meter hoog (met daarin uitsparinkjes met ’s avonds waxinelichtjes erin) en wat stoelen ernaast is het een gezellige leefkuil van sneeuw waar we elkaar ’s avonds treffen, een drankje drinken en er het beste van maken.
Dooi?
Op dinsdag wordt duidelijker dat ons aan het eind van de week toch weer dynamischer weer te wachten staat: een lauwe depressie komt vanaf de oceaan onze kant op en zal het oeroude hogedrukbolwerk proberen aan te vallen. Op grotere hoogte is het ook niet meer zou koud als eerder het was, maar onder het deksel van het hogedrukgebied heerst nog steeds onvervalst de winter. De scenario’s lopen uiteen van een volgende sneeuwramp, via ijzel kwadraat tot warm water regenen en lente. Als er iets is dat ik geleerd heb deze winter, is dat we niet verder kunnen kijken dan een dag of drie, vier, dus ik wacht af. Gelukkig kunnen we weer naar de supermarkt. Ik heb de dure eed gezworen om nooit, nooit meer één knakworstje te eten – die dingen komen m’n neus uit. Alles is nog steeds afschuwelijk duur (een liter benzine kost nu €5,39), maar met wat gerichte inkopen kunnen we weer ‘normaal’ eten – en dat is al heel wat.
Op Weerwoord breekt een discussie los over de ophanden zijnde verandering in het weer. Iedereen hoopt op lente, maar iedereen beseft dat Nederland bedolven ligt onder sneeuw en ijs, en dat dat niet zomaar weg is gedooid. Daarnaast vrezen we voor het meest waarschijnlijke scenario: urenlange ijzel, met alle gevolgen van dien zoals brekende takken (van de bomen die er nog zijn, denk ik grimmig: in mijn dorp is de helft van de bomen verdwenen) en bovengrondse leidingen die dat gewicht moeten kunnen dragen. En dan, als de dooi dan ook echt komt: waar moet al dat ijs heen? En het smeltwater? Niemand die het weet. Niemand die hier iets zinnigs over kan zeggen. Niemand, die zoiets ooit heeft meegemaakt.
Ik kijk nog een keer naar die foto. Overmorgen begint de meteorologische lente, bedenk ik. Misschien dat ergens, diep diep onder de sneeuw de eerste krokussen omhoog komen, maar dat lijkt me sterk. Maar die foto. Die zegt alles. Morgen ga ik zelf naar het strand om dit te zien, te begrijpen en te ervaren.
