Ook de lange termijn is spannend

Het is licht winters weer in Nederland, in ieder geval tot en met zaterdag. In de nacht naar zaterdag en zondagochtend dringt dan zachtere lucht binnen met regen, voorafgegaan door enkele uren sneeuw. Daarna is het dan gedaan met de kou. Tenminste: de pluimen voor de lange termijn lijken vrij eenduidig een zacht signaal te geven. Duik je wat dieper in de weerkaarten voor de echt lange termijn, dan is de situatie toch spannender dan hij zo op het eerste gezicht lijkt.

Het zijn de donkere dagen voor kerst. Niet alleen omdat de nachten zo lang zijn en de daglichtperiode zo kort,  maar ook omdat het weer in deze fase van het jaar vaak wisselvallig en bewolkt is. De kerstdepressie wordt deze periode ook wel genoemd, tijdens de kerstdagen zelfs als een warme anomalie in de klimatologie terug te vinden. De kerstdagen zijn gemiddeld dus wamer dan de dagen eromheen. Waarom dat zo is, laat zich lastig verklaren. Maar een feit is dat het weerbeeld zich tijdens de kerstdagen dus relatief vaak van zijn zachte en wisselvallige kant laat zien.

Westcirculatie
Bij zacht en wisselvallig weer in de decembermaand hoort een westcirculatie: een sterke straalstroom boven de Oceaan die de ene na de andere storing met bewolking, regen en wind op ons afstuurt. De eerste 12 dagen van deze decembermaand was het niet anders. Bijna elke dag viel er wel regen en (grappig genoeg) in de oostelijke helft van het land staan de maandtotalen op veel plaatsen nu al op rond 75 millimeter. Het westen is om de een of andere reden droger.

Maar, sinds een paar dagen is die westcirculatie weer aan banden gelegd. Boven Scandinavië is een hogedrukgebied terechtgekomen en halverwege volgende week stijgt ook de luchtdruk boven Centraal-Europa. Ook al dringt bij ons dan zachtere lucht binnen, heel hard gaat het allemaal niet. En van een echte doorbraak van de westcirculatie kun je ook niet meteen spreken. Daarvoor worden de lagedrukgebieden op de Oceaan teveel tegengewerkt. De druk daar vandaan is niet hoog genoeg.

Heel ver vooruit kijken
Met het oog op de ontwikkeling verderop in de winter is het interessant om wat meer op die hogedrukgebieden in te zoomen. Hoe groot is de kans dat ze blijven liggen? Behalve een verwachting tot twee weken vooruit, met de bekende pluimen die steeds meer mensen bekijken, maakt het ECMWF, het Europese centrum voor middellange termijnverwachtingen, twee keer per week ook een verwachting die 32 dagen vooruit kijkt. Dat gebeurt steeds op dinsdag en op vrijdag.

Noordelijke hogedruk
Het is niet zomaar een verwachting alleen, maar een product dat ook heel veel inzicht biedt in wat er op de achtergrond allemaal speelt. Zo wordt gekeken naar afwijkingen in het drukpatroon ten opzichte van wat in deze tijd van het jaar normaal is, zowel aan het aardoppervlak als hogerop in de atmosfeer. En daar zien we toch wel iets interessants. Ook al worden de hogedrukgebieden in de periode richting kerst vooral boven Centraal-Europa ingetekend, de grootste afwijkingen in het drukpatroon ten opzichte van normaal treffen we de komende tijd vooral boven Noord-Europa aan. Volgens de 32-daagse verwachting van het ECWMF van vanochtend lijkt dit signaal de hele periode te te overleven, en zich boven het noorden alleen maar verder uit te breiden. Tegelijkertijd lijkt de luchtdruk boven onze omgeving en Centraal Europa juist langzaam te dalen.

Temperaturen
Gekeken wordt ook naar afwijkingen in bij voorbeeld de temperatuur ten opzichte van normaal. Komen we in onze omgeving de komende week duidelijk boven normaal uit, vanaf de kerstdagen worden ongeveer normale temperaturen ingetekend en in de eerste weken van januari ontwikkelt zich ten noorden van ons een gebied met duidelijk lagere dan normale temperaturen dat zich van de noordelijke helft van de Britse eilanden via de Noordzee tot over Scandinavië uitstrekt. Met Nederland op dat moment op de rand. Het gaat hierbij steeds om een gemiddelde situatie.

Meerdere opties
Omdat er in een gemiddelde situatie meestal meerdere opties meestrijden, hebben we net als bij de verwachting voor de komende twee weken ook bij de 32 daagse verwachting de beschikking over zogenoemde ensembles. Eigenlijk bestaat zo’n lange termijn verwachting uit 50 individuele berekeningen die alle kanten op kunnen vliegen. Door ze te groeperen (al de berekeningen die op elkaar lijken bij elkaar te stoppen) krijg je een beeld van de opties die een rol spelen.

Ook daar hebben we natuurlijk naar gekeken. Feitelijk zijn het er de komende 4 weken steeds 2: één waarin de invloed van de lagedrukgebieden op de Oceaan zo sterk is dat we in Nederland een wisselvallig en zacht weerbeeld hebben, met de hogedrukgebieden in het noorden en eerst ook boven Centraal-Europa op gepaste afstand. De ander, die in de loop van de periode langzaam aan kracht wint, is die van een hogedrukgebied in het noorden dat zo sterk is dat de lagedrukgebieden er in onze omgeving steeds minder goed in slagen om storingen nog te laten doordringen. De kans op een inval van koudere lucht vanuit het oosten wordt daarbij dan langzaam groter.

Ergens boven Europa komt de komende tijd dus een soort van wintergrens te liggen, dan wel dichtbij of vooral eerst mogelijk ook wat verderweg van Nederland. Maar het is een grens die we op de wat langere termijn denkelijk wel in de gaten moeten houden. Hij kan zomaar eens dichtbij komen.

Bronnen: MeteoGroup, ECMWF.