De grote regens van de vroege 14e eeuw, het decennium 1313-1322.

Beste weerwoorders,

Gezien het feit dat mijn omgeving (Hulsberg zelf is gelukkig niet zwaar getroffen door deze zondvloed) zwaar te lijden heeft van deze zondvloed en het feit dat het weer vanaf morgen gelukkig wat droger en zonniger wordt wil ik jullie weer een stukje weergeschiedenis laten zien.

Deze keer zijn de beruchte extreem natte jaren van de Vroege 14e eeuw aan de beurt. Het ongekend natte decennium van 1313-1323 bevatte maar liefst op z’n minst 7 verregende jaren met eindeloos lijkende regens, dat zorgde volgens Laat Middeleeuwse begrippen voor een ongekende hongersnood waarin miljoenen mensen stierven en de bevolking hierdoor flink daalde en dan moest de Zwarte Dood (1331/46-1353) nog toeslaan.

1313: Na een anonieme winter was het voorjaar (met in april een komeet) t/m mei prima maar in juni sloeg het weer om met vele regens en gingen rivieren overstromen, echter was de temp. nog op peil (Zomercijfer IJnsen 5 van de 9: Normaal) waardoor de oogsten nog goed waren.

1314: Na een koude sneeuwrijke winter (Wintercijfer IJnsen 6 van de 9: Koud) bleef het in de rest van het jaar zeer nat met een zomerhalfjaar die nu koel was (Cijfer IJnsen 3: Koel) en een natte herfst, hierdoor mislukten de meeste oogsten en begon men honger te lijden (ook omdat levensmiddelen heel erg duur werden). Men schreef dat er nog geen 7 echt zonnige dagen waren in 1314. 

1315: Na een zachte regenwinter met vele overstromingen bleef het net als vorig jaar zeer nat in alle seizoenen, nu was de zomer zeer koel (Cijfer IJnsen 2: Zeer koel) met opnieuw vele overstromingen. Gezien het feit dat het 3 jaren op rij zeer nat was werden de oogsten steeds slechter en begonnen de hongersnoden steeds meer te escaleren. Het jaar 1315 bevatte in Zuid-Engeland een van de slechte graanoogsten van de 14e eeuw (die van 1316 was nog slechter) en dat is een knappe prestatie, gezien het feit hoe rampzalig de 14e eeuw wel niet was.

1316: Na opnieuw een regenwinter bleef het net als in de voorgaande 3 jaar zeer nat in alle seizoenen, opnieuw bleven de temperaturen laag in het zomerhalfjaar. Intussen begon de honger echt extreme vormen aan te nemen, intussen waren zelfs de rijken niet meer veilig van de honger, maar de armen hadden het nog veel zwaarder en liep het dodental intussen in de miljoenen (over West-Europa).

Intussen was de hongersnood zo erg geworden dat elk gevoel van liefdadigheid en plichtsbesef wegviel, zodat er door heel weinig mensen nog aalmoezen aan de Kerk werden gegeven, intussen aten de meest wanhopige mensen hondenvlees, kikkers, slakken, insecten etc. soms dook men zelfs die moerassen in om nog voedsel te vinden. Nog extremer was het feit dat sommigen zelfs al hun vee slachtten en daarvan het vlees gingen opeten om nog te kunnen overleven.

Ofwel, het leven was voor veel mensen een echte hel geworden en haalde men alles uit de kast om nog te kunnen overleven.

1317: Eindelijk begon het weer in de herfst van 1316 te normaliseren en hielden de eindeloze regens op, de winter van 1317 was een koude met een normaal neerslagpatroon en de zomer van 1317 was de eerste in wel 5 jaar die niet totaal verregend was, hierdoor werden de oogsten weer wat normaler. Maar de nasleep van de eindeloze regens van 1313-1316 bleven in wat nu Duitsland is tot 1318 voortduren en in de Slavische Landen duurde de hongersnood zelfs tot 1319.

Intussen beschreef men in dat jaar dat er mensen waren die zelfs aan kannibalisme deden om te overleven, waaronder criminelen die eerder ten dood werden veroordeeld tot ophanging. Men haalde de lijken ‘s nachts van de galgen en aten het op. In extreme gevallen waren er zelfs ouders die hun kinderen vermoordden en vervolgens opaten (en vice versa in nog gekkere gevallen).????

1318: Na een anonieme winter met een stormvloed in maart 1318 was de zomer van 1318 de eerste in wel 13 jaar die weer eens warm en droog was (Cijfer IJnsen 7 van de 9: Warm) en beleefde men de beste graanoogst sinds mensenheugenis (waarschijnlijk versterkt door de extreme hongerjaren ervoor) in de meeste landen was de Grote Honger voorbij.

1319: Opnieuw een nat jaar met overstromingen, gezien het feit dat het weer in 1317 en 1318 weer wat normaler was geworden kon men weer een nat jaar hebben zonder catastrofale gevolgen.

1320: Zie 1319. Ja, het weerjaar 1320 was nagenoeg identiek aan 1319.

1321: Extreem nat winterseizoen met een paar stormvloeden en overstromingen, ook was de zomer van 1321 vrij koel (Cijfer IJnsen 4 van de 9: vrij koel) en nat.

1322: Strenge sneeuwrijke winter (Cijfer IJnsen 7 van de 9: streng) die gevolgd werd door een koele natte zomer met vele overstromingen. Gezien het feit dat de bevolking erg gekrompen was als gevolg van de Grote Honger van 1314-17 vielen de gevolgen van de 2e portie regenjaren 1319-22 erg mee vergeleken met de 1e portie regenjaren 1313-16.

Ik hoop dat dit een goede samenvatting was van een van de slechte decennia van de afgelopen 1000 jaar.

Ja, alles was/is anekdotisch omdat men nog geen thermometers, luchtdrukmeters, regenmeters etc. had in die tijd.

Ook het anekdotische gedeelte is vrij schaars omdat de Boekdrukkunst nog niet uitgevonden in de 14e eeuw, dat gebeurde pas halverwege de 15e eeuw en het eerste boek die men printte was natuurlijk De Bijbel. In de 14e eeuw (en ervoor) moest men letterlijk alles met de hand (inktveer) schrijven, ook wel bekend als manuscripten. Hierdoor waren papier en boeken natuurlijk erg duur, men noteerde vooral religieuze zaken en weinig weerberichten, zelfs dat had meer te maken met het noteren van de oogsten van levensmiddelen, niet vanwege het weer zelf.

Nogmaals, ik hoop dat dit een mooie samenvatting is van een historisch (extreem) weergebeurtenis.

Wikipedia-pagina die daar ook over gaat: https://nl.wikipedia.org/wiki/Grote_Hongersnood_van_1315-1317