Bron: EAWAG
1.200 nieuwe gletsjermeren ontdekt
19 juli 2021,
Een uitgebreide inventarisatie van Zwitserse gletsjermeren laat zien hoe het merenlandschap in het hooggebergte sinds het einde van de kleine ijstijd is veranderd.
Door klimaatverandering smelten de gletsjers van de Alpen. Wanneer de soms enorme ijsvelden zich terugtrekken, laten ze vaak depressies en natuurlijke dammen achter in het blootgestelde landschap. De bassins kunnen zich vullen met smeltwater en er ontstaan nieuwe gletsjermeren. Sinds het einde van de Kleine IJstijd rond 1850 zijn er bijna 1.200 nieuwe meren bijgekomen in voormalige gletsjergebieden in de Zwitserse Alpen. Vandaag de dag bestaan er nog zo'n 1.000. Dat blijkt uit een nieuwe, uitgebreide inventaris van alle Zwitserse gletsjermeren.
"Aan de ene kant waren we verrast door de enorme aantallen en aan de andere kant door de duidelijke versnelling in formatie", zegt Daniel Odermatt, hoofd van de Remote Sensing Group bij het wateronderzoeksinstituut Eawag. “Bij de start van het project verwachtten we een paar honderd gletsjermeren. Nu zijn dat er meer dan duizend, en alleen al in het laatste decennium zijn er 180 bijgekomen.” In het team met zijn postdoc Nico Mölg hebben ze samen met onderzoekers van de Universiteit van Zürich en het Federaal Bureau voor Milieu alle gletsjermeren onderzocht die zich de afgelopen 170 jaar in de Zwitserse Alpen hebben gevormd en verschillende indicatoren vastgelegd. .
Data gaan terug tot het einde van de Kleine IJstijd
De uitgebreide inventarisatie was alleen mogelijk dankzij de hoogwaardige luchtfotogegevens van Swisstopo en jarenlange gegevens over gletsjers in Zwitserland. De oudste gegevens dateren uit het midden van de 19e eeuw. "Toen het ijs aan het einde van de Kleine IJstijd begon te smelten, trok het destijds de interesse van de natuuronderzoekers", legt Mölg uit. “Tussen 1840 en 1870 werd daarom de verandering in omvang en lengte van enkele grote gletsjers in de Zwitserse Alpen voor het eerst in kaart gebracht voor de Dufour-kaart.” Met de "American Aerial Survey" van 1946 kwamen de eerste hoogwaardige luchtfoto's beschikbaar. In totaal heeft het onderzoeksteam tussen 1850 en 2016 op zeven tijdstippen data kunnen putten.
Voor elk van de 1200 meren registreerden de onderzoekers de locatie, hoogte, vorm en oppervlakte van het meer op de verschillende tijdstippen. Ze bepaalden het type en het materiaal van de dam, de oppervlaktedrainage en legden de ontwikkeling van het meer vast. Met deze basisinformatie is de volgende stap het inschatten van het individuele gevarenpotentieel van de meren, zoals het risico van het plotseling leeglopen van het meer bij een dambreuk.
Gletsjermeren als bewijs van klimaatverandering
Alle resultaten zijn nu beschikbaar in de inventaris van gletsjermeren. Enkele interessante feiten: in 2016 besloegen Zwitserse gletsjermeren een oppervlakte van ongeveer 620 hectare. Het grootste meer was 40 hectare groot, maar meer dan 90 procent was kleiner dan een hectare. De vorming van gletsjermeren bereikte een eerste piek tussen 1946 en 1973, met gemiddeld bijna acht nieuwe meren per jaar. Daarna was er even rust. Maar tussen 2006 en 2016 nam de snelheid waarmee nieuwe gletsjermeren werden gevormd opnieuw aanzienlijk toe en overschreed duidelijk het vorige maximum. Elk jaar verschenen er gemiddeld 18 nieuwe meren en het wateroppervlak nam jaarlijks met meer dan 150.000 vierkante meter toe - een zichtbaar bewijs van klimaatverandering in de Alpen.
Ongeveer een kwart van de nieuwe meren is echter ook gekrompen of zelfs helemaal verdwenen. De sedimenten, continu getransporteerd door de gletsjer, vulden langzaam de meren opnieuw. Zo verloor het meer bij de Huefifirn-gletsjer in het kanton Uri tussen 1985 en 2016 zo'n 20 procent van zijn oppervlakte. 187 gletsjermeren zijn de afgelopen 170 jaar zelfs helemaal verdwenen of in ieder geval gekrompen tot minder dan 200 vierkante meter. “Er zijn echter ook meren uitgebroken/of kunstmatig drooggelegd”, zegt Mölg. "Deze processen zijn ook zichtbaar in onze administratie."
Kansen en risico's van de nieuwe gletsjermeren
"De nieuwe inventaris is een waardevolle basis voor de kalibratie en verdere ontwikkeling van satellietgebaseerde teledetectie", zegt Odermatt. "Het biedt ook een goed startpunt om de impact van klimaatverandering op gletsjermeren te volgen en te analyseren." Verdere studies kunnen ook profiteren van de inventaris van gletsjermeren naarmate de belangstelling voor de waterlichamen toeneemt - om verschillende redenen. Enerzijds vergroot het groeiend aantal gletsjermeren het risico op plotselinge uitbarstingen en daarmee het gevaar van overstromingsgolven voor de onder hen gelegen nederzettingen. Aan de andere kant bieden de natuurlijke fenomenen indrukwekkende attracties voor het toerisme en de kunstmatige vergroting van de meren opent nieuwe mogelijkheden voor waterkracht.
originele publicatie
Nico Mölg, Christian Huggel, Thilo Herold, Florian Storck, Simon Allen, Wilfried Haeberli, Yvonne Schaub en Daniel Odermatt
Inventaris en evolutie van gletsjermeren sinds de Kleine IJstijd: lessen uit het geval van Zwitserland
https://onlinelibrary.wiley. com/doi/epdf/10.1002/esp.5193
Financiering
De samenstelling van de Swiss Glacial Lakes Inventory werd uitgevoerd in opdracht van GCOS Zwitserland en ondersteund door het Federale Bureau voor Milieu FOEN.