De ontwikkeling van de ijsmassa op Groenland en Antarctica is één van de belangrijke parameters om in de gaten te houden ten aanzien van klimaatverandering. Er zijn verschillende manieren om de ijsmassa te monitoren. Er kan een inschatting gemaakt worden op basis van temperatuur- en neerslaggegevens (Surface Mass Balance), er kunnen hoogtemetingen gedaan worden, de beweging en afkalving van gletsjers kan gevolgd worden, en de massa kan bepaald worden. Dat laatste gebeurt door het satellietenpaar GRACE FO. De cijfers worden met enige vertraging maandelijks bekend gemaakt, en de cijfers van half augustus zijn nu binnen. Daarmee is bijna het volledige smeltseizoen 2020-2021 voor het noordelijk halfrond nu bepaald.
Afgelopen jaar waren de berichten over Groenland uiteenlopend. De Surface Mass Balance van DMI toonde aan dat er sprake was van een gunstig jaar, maar de NOS kwam op 1 augustus juist met een alarmerend bericht dat er sprake was van een record-smelt.
Achteraf gezien blijkt dat erg mee te vallen. Het totale massaverlies in een jaar tijd was 97 Gigaton (14 aug. 2020 - 15 aug. 2021). Veel minder dan het jaarlijkse gemiddelde van 277 Gt. Het NOS-bericht was dus wel erg misleidend.
Anders ligt dat op Antarctica. Daar was in een jaar tijd een massaverlies van 378 Gt (14 aug. 2020 - 15 aug. 2021), veel méér dan het gemiddelde massaverlies van 151 Gt/jaar.
Hoe dit te duiden? Over Antarctica is veel minder te vinden dan over Groenland. Een dagelijkse update van de Surface Mass Balance ontbreekt. Ook temperatuurgegevens zijn schaars. Voor het afsmelten van landijs zijn vooral de zomertemperaturen op zeeniveau van belang, aan jaargemiddelden voor het hele continent heb je niet zo veel. Andere oorzaken voor het massaverlies kunnen zijn: verminderde sneeuwval, door een grotere hoeveelheid zeeijs, of aantasting van het ijs van onderaf, door hogere zeewatertemperaturen en terugtrekking van de 'grounding line'. Door dat laatste is er een soort tele-connectie tussen Groenland en Antarctica. Zeespiegelstijging door Groenland komt door het gravitatie-effect voor een relatief groot deel terecht rond de zuidpool, waardoor het ook zonder lokale opwarming van invloed is op de Antarctische ijskap.
Er moet wel bij gezegd worden dat de grafiek van Antarctica de laatste jaren nogal woest heen en weer slingert; de pieken liggen niet altijd op het moment waar je ze op basis van het seizoen zou verwachten. Het gemiddelde over drie jaar (9 juli 2018 - 17 juli 2021) is ca. 225 Gt/j. Er lijkt dus sprake van een versnelling op Antarctica, maar waarschijnlijk minder snel dan het afgelopen jaar doet vermoeden. Op Groenland is gemiddelde massaverlies over drie jaar 282 Gt/j.; ook daar lijkt dus sprake van een (kleine) versnelling, gezien over de hele periode vanaf 2002.
Bron:
https://climate.nasa.gov/vital-signs/ice-sheets/