Mijn ideeën over de aanstaande WC, de MJO en de trend richting Kerst.

Gisterenavond postte Remco over het feit dat nog maar eens werd bewezen dat verder vooruit kijken dan 5 à 6 dagen vaak grote onzekerheden met zich meebrengt met als gevolg een toenemende kans dat de kaarten uiteindelijk tegen gaan vallen. Hoewel ik snap dat sommige mensen dat jammer vinden, is het m.i. juist een forum als Weerwoord waar besprekingen op de lange termijn ook een plaats moeten krijgen. Voor het weer de komende 5 à 6 dagen kan ik namelijk ook gewoon naar het weerbericht op TV kijken, daar heb ik geen forum voor nodig.

Dus, daarom schrijf ik deze analyse die zal focussen op een aantal zaken. Ten eerste de aankomende westcirculatie en vervolgens op de verwachting voor de tweede helft van december. En dan vooral de invloed van de MJO en Polaire Vortex. Het is een aardig lang stuk, dus lees het even door als je niets te doen hebt, mocht je geïnteresseerd zijn natuurlijk. Ik heb geprobeerd zo begrijpelijk mogelijk te schrijven, zodat ook onervaren mensen mee kunnen lezen. Onthoud, ik ben geen expert, dus het blijven maar persoonlijke ideeën. Mochten ze iemand niet bevallen, dan kan hij/zij het bericht ook in de prullenbak gooien en/of negeren. 

Polaire Vortex

Zoals iedereen inmiddels wel heeft gezien is de mogelijke winterprik van de kaarten geveegd en staat er nu min of meer een strakke westcirculatie met een krachtige straalstroom in de kaarten vanaf begin volgende week. De voornaamste oorzaak hiervoor is denk ik de zeer krachtige Polaire Vortex. Op dit moment liggen de zonale winden op hoogte duidelijk hoger dan normaal en ook de afgelopen weken was dat al het geval (na een flinke dip eind oktober/begin november). De komende periode lijkt er steeds meer een koppeling te komen tussen de sterke PV in de stratosfeer en de troposferische Polaire Vortex. Daardoor neemt de uitstroom van koude lucht op de Atlantische Oceaan toe en zitten we volgende week in plaats van vorst met temperaturen boven nul, regen en wind. 

Afbeelding: De temperaturen op 10hPa tonen een grote bel aan koude lucht boven de Noordpool.

Voorlopig lijkt de PV op stratosferisch niveau sterk te blijven. Dat was op zich ook al verwacht, de meeste winterverwachtingen, waaronder die van Weer.nl, gaan namelijk uit van een SSW in januari. De kans daarop blijft een stuk groter dan normaal, gezien de combinatie van een La Nina en een negatieve QBO (8 SSW’s in 7 referentiejaren). Bovendien zijn er – als ik het goed heb onthouden – aanwijzingen dat een (zeer) sterke Polaire Vortex aan het begin van de winter een sterke SSW zou kunnen veroorzaken, maar dat is natuurlijk afwachten. 

MJO

Voor de rest van december lijkt de MJO ook een belangrijke invloed te gaan hebben. De MJO (Madden Julian Oscillation) is een index om aan te geven waar de meeste buienactiviteit zich bevindt in de tropische regio’s. De achterliggende processen zijn nogal ingewikkeld, maar het komt erop neer dat de buien in de tropen een extra ‘forcing’ kunnen geven aan de weerpatronen in o.a. Europa. Voor winterweer in december zou je het liefst in fases 6, 7 of 8 zitten. Dan is er een vergrote kans op noordelijke blokkades en dus op kouder weer dan normaal. Op dit moment zijn we net in fase 6 terecht gekomen en de volgende twee tot drie weken lijken we langzaam naar fase 7 of 8 te gaan. 

Afbeelding: Verwachting en verloop van de MJO volgens EC46.

Er zit vaak een vertraging van 1 à 2 weken op het opschuiven van de MJO naar een volgende fase tot aan de (zichtbare) invloed van de MJO op de weerpatronen bij ons. Dat we nu in fase 6 terecht zijn gekomen zou dus over 1 à 2 weken zichtbaar moeten worden in de weermodellen. Kijk je naar het verloop van de MJO de afgelopen weken, dan zag je nauwelijks een significante index (rondje in het midden betekent zoiets als ‘neutraal&rsquo of zat deze in fase 4 of 5. Dit zijn minder gunstige fases en wellicht dat daardoor het hoog boven Scandinavië uiteindelijk ook niet zo sterk naar voren is gekomen. 

Tweede helft van december verandering?

Kijk je naar de verwachting van EC46 (de laatste uitvoer is van gisteren), dan zie je een duidelijke verandering van de overheersende ‘weerregimes’. Vanaf begin volgende week domineren eerst groene kleuren, die een negatieve NAO voorstellen. In dit geval liggen de drukgebieden verkeerd en levert een negatieve NAO dus géén winterweer op. Daarna tonen steeds meer leden een duidelijk signaal voor een positieve NAO (blauwe kleur). Dat is ook weinig verrassend als je de weerkaarten ziet voor de komende 5 – 10 dagen. 

Afbeelding: De kans op bepaalde 'regimes' volgens EC46.

Vanaf half december zien we dan een duidelijke verandering optreden. De kans op een positieve NAO neemt af naar zo’n 10 tot 20 procent rond 20 december en blijft daarna relatief laag. De kans op een geblokkeerd patroon boven Europa (rode kleur) neemt duidelijk toe en wordt zo’n 30 tot 50 procent. Vanaf de Kerstdagen neemt de kans op een blokkade op de Atlantische Oceaan ook iets toe. Kijk je naar de clusterscenario’s van gisterenavond, dan zie je voor over twee weken inderdaad twee clusters (cluster 1 & 3) met een geblokkeerd patroon boven Europa en één cluster met een westcirculatie. 

In de eerste cluster (45% van de leden) is de luchtdrukafwijking boven onze omgeving het hoogst. Dat zou rustig en overwegend droog weer opleveren waarbij het ’s nachts eventueel zou kunnen gaan vriezen. Wel neemt de kans op mist in dat soort situaties toe. De tweede cluster toont eerder een (soort) westcirculatie met lagedrukgebieden nabij Ierland en een blokkade die veel meer naar het oosten ligt. De ondersteuning hiervoor is volgens de kaarten 35%, maar dat is het gemiddelde voor 264 – 360 uur vooruit. Gezien de ontwikkeling binnen EC46 neemt de ondersteuning voor dat scenario steeds wat verder af. Een derde cluster toont ook een geblokkeerd patroon boven Europa, maar dan met de grootste drukafwijkingen boven het VK en Scandinavië. Dit lijkt mij het meest koude scenario waarbij ook de kans op ijsdagen wat toeneemt, al moet er daarvoor natuurlijk nog wel koude lucht aanwezig zijn in de brongebieden. 

Conclusie

De (licht) winterse weerkaarten hebben de afgelopen dagen plaats moeten maken voor een westcirculatie volgens bijna alle modellen. Hoewel sommigen de hele maand december (of zelfs al de gehele winter) willen afschrijven, tonen de weermodellen op de langere termijn kansen op verbetering. Niet dat het meteen diep winters wordt, maar mogelijk wel duidelijk frisser met toenemende vorstkansen. Aangezien de mogelijk lagere temperaturen op de langere termijn gepaard lijken te gaan met veel hogedruksignalen lijken de sneeuwkansen wat lager te blijven.  

Misschien ben ik in de ogen van bepaalde mensen/forumleden veel te positief, maar ondanks dat er nu een westcirculatie in de weerkaarten staat zijn er op de langere termijn echt wel positieve signalen. En nee, dat was de afgelopen jaren niet altijd het geval. Ik lees veel winterverwachtingen (vooral ter amusement) en bijna allemaal geven ze aan dat er een grotere kans is op een koude winter dan normaal. En dat terwijl dezelfde mensen/instanties in voorgaande jaren géén koudere winter voorspelde, maar eerder een normale of te zachte winter. 

En mocht het toch niet lukken in december om een eerste winterprik(je) te krijgen, dan zijn er altijd nog januari en februari. Gezien de huidige teleconnecties (QBO, Eastern Pacific La Nina, Zonnevlekken enzovoorts) zouden die waarschijnlijk een grotere kans op (echt) winterweer hebben dan december.