De extreem koele zomer van 1725 (13.1C gem.). Recordkoud sinds 1706.

Beste weerwoorders,

Op deze ‘zomers regenachtige’ winterdag wou ik na lange tijd weer eens praten over Extreem Weer van voor het jaar 1826/1901 uit de 7 boeken (tot nu toe) van Buisman. Deze keer is de uitzonderlijk koele/koude zomer van 1725 aan de beurt, omdat ik denk dat in deze ‘zomer’ men vaker dit soort donkere regendagen heeft gehad.

Om te beginnen was de zomer van 1725 ‘extreem koel’ volgens de ‘Zomerclassificatie van IJnsen’ met een ‘Cijfer 1 van 9’, een unicum sinds 1706. Ja ja, zelfs het beruchte Jaar Zonder Zomer 1816 haalde ‘wel’ een 2 op de Schaal van IJnsen. Dus het houdt in dat die ‘zomer’ niet te vergelijken valt met elke andere zomer sinds 1706, zo uitzonderlijk koel was die zomer echt.

In de periode 1300 t/m 1705 was deze zomer echter niet een unicum qua kilte. De andere zomers die een Cijfer 1 van de 9 haalden in diezelfde periode waren de zomers van 1330, 1359, 1436, 1485, 1488, 1491, 1587, 1628 en 1695 (na 1740 het koudste jaar ooit gemeten volgens de CET-reeks sinds 1659), ofwel 1 op 45 zomers (2.2%) waren net zo koud/koel als de zomer van 1725. Ofwel, (gelukkig) relatief zeldzaam op een tijdschaal van 405 jaar.

Hieronder begin ik met het verhaal van 1725 en hoe het zo mis was gegaan.

De voorgeschiedenis:

De winter van 1724-25 was een normale winter volgens de schaal van IJnsen (Cijfer 5 van de 9) met een gem. temp. van 1.6C waarin februari de koudste maand was met een gem. temp. van 0.9C. Maart 1725 was een maand met 2 gezichten, de 1e helft was guur met Maartse buien en de 2e helft was zonnig en droog (met veel (noord)oostenwinden), uiteindelijk had maart 1725 een gem. temp. van 3.7C en was het droog met 23 mm in/te Delft. April 1725 was een droge aprilmaand met een gem. temp. van 8.2C en een neerslagtotaal van 29 mm, ook scheen de zon veel (waarschijnlijk meer dan 200 zonuren).

Het kantelpunt:

Mei 1725 was een zeer koele en natte maand met een gem. temp. van slechts 10.2C en met een neerslagtotaal van 79 mm in/te Delft echter scheen de zon nog wel wat waardoor het aantal zonuren nog normaal was (ca. 210 zonuren).

Echter in juni 1725 ging het helemaal mis, juni 1725 was de koudste junimaand (en zomermaand) ooit gemeten met een gem. temp. van slechts 11.2C (0.4C koeler dan juni 1923, de runner-up) en met 146 mm neerslag in/te Delft was het ook nog eens een zeer natte junimaand. Om zout in de wonden te strooien van de boeren toendertijd was het ook nog eens zeer winderig en extreem somber (waarschijnlijk minder dan 100 zonuren, net als in juni 1987 bijv.) in diezelfde maand. Ofwel, de (wijn)oogst was toendertijd waarschijnlijk al helemaal verpest door de kilte en nattigheid.

Oh ja, op 12 juni was er ook nog eens een echte zomerstorm met wind uit het zuidwesten.

De zomer na juni:

Juli 1725 was met een gem. temp. van ‘wel’ 14.7C en met een neerslagtotaal van 92 mm in/te Delft nog de minst slechte ‘zomermaand’ van Z1725. De periode 6 juli t/m 20 juli was nog de ‘beste’ periode van Z1725, in die 15-daagse periode waren er geen zware buien (van 16 juli t/m 19 juli was het ‘zelfs’ 4 dagen op rij droog weer), maar gezien het gedrag van Z1725 was er zeer waarschijnlijk ook veel bewolking, want de warmste dag van die hele zomer was 14 juli en die dag had een gem. temp. van slechts 16C. In andere woorden Z1725 had een Warmtegetal van 0.0 (de recordhouder sinds 1901, Z1962 had een Warmtegetal van 4.8), dat is wel extreem slecht om het netjes uit te drukken.

Zoals verwacht zette de kilheid van Z1725 vanaf 21 juli weer volop door met eindeloze regens en grijze luchten, juli 1725 had als minste slechte ‘zomermaand’ waarschijnlijk hooguit 150 zonuren.

Augustus 1725 was zoals verwacht ook een recordkoele/koude maand sinds 1706 met een gem. temp. van 13.5C (0.5C koeler dan de 3 runner-ups augustus 1912, 1920 en 1956) en met een neerslagtotaal van 93 mm in/te Delft. Er had nog net geen 2e Zomerstorm plaatsgevonden om nog meer zout in de wonden te strooien van de boeren (dat niet of nauwelijks hun gewassen konden hooien en oogsten), de slechtste periode was in de 3e decade met elke dag veel regen. Waarschijnlijk was augustus 1725 naast koud en nat ook nog eens extreem somber met mogelijk nog geen 100 zonuren (zelfs in 1912 was augustus nog niet zo somber).

In andere woorden, de zomer van 1725 was zo kil, koel/koud, somber en nat dat die met geen andere zomer te vergelijken is qua slechtheid sinds 1706. Met 2 recordkoude zomermaanden (juni en augustus) die waarschijnlijk ook nog eens allebei 2 recordsomber waren.

Werd het weer in september en oktober 1725 weer iets normaler?:

De 1e decade van september 1725 ging op dezelfde voet verder als vele dagen sinds de koele meimaand, pas in de 2e en 3e decade van september werd het weer wat normaler waarbij in de 3e decade van september het aantal zonuren ook weer eens wat toenam, gezien het gedrag van de zomer ervoor bleef het echter niet helemaal droog in diezelfde periode.

Vergeleken met de uitzonderlijk slechte zomermaanden hiervoor was september 1725 weer iets normaler met een gem. temp. van 12.6C en met een neerslagtotaal van 53 mm in/te Delft. Gezien het feit dat de 3e decade van september vrij zonnig was zou september 1725 waarschijnlijk rond de 140 zonuren hebben gehad.

Oktober 1725 was ook een koude maand met een gem. temp. van 9.3C, al was het aantal neerslag wel weer eens normaal geweest met in totaal 71 mm in/te Delft. Op 9 en 10 oktober was er een zuidwesterstorm en in de 3e decade van oktober was het ‘s nachts vaak frisjes/koud met een dunne ijslaag in lokale grachten op 24 oktober.

Gezien het feit dat oktober 1725 na lange tijd weer eens relatief normaal was qua weer had het waarschijnlijk ook een normaal aantal zonuren (ca. 110 zonuren).

Een korte samenvatting van de zomer in Europa:

In geheel West-Europa (inclusief Zwitserland) was dit een uitzonderlijk koele/koude zomer, dat houdt in dat de gem. luchtdruk in Z1725 uitzonderlijk laag geweest moet zijn met een diepe trog die waarschijnlijk het huidige Bohemen als epicentrum had. Hierdoor kon er 3 maanden lang quasi-nonstop koude maritiem polaire/arctische lucht naar het Europese vasteland gebracht worden met dus uitzonderlijk lage temperaturen en veel (Nimbo)Stratuswolken. Nouja volgens de CET-reeks was Z1725 ook de koudste zomer ooit gemeten in Engeland, dus de gem. luchtdruk was zeer waarschijnlijk ook recordlaag in het epicentrum van de (mega/giga)trog in vele eeuwen tijd.

Slotwoord:

Ik hoop dat dit een mooi en leerzaam artikel is over de uitzonderlijk kille en koele zomer van 1725 die om de een of andere reden heel erg obscuur is (zowel hier, op andere weerfora en in de grotere media).

Dank jullie Weerwoorders voor het lezen van dit bericht op dit geweldige forum. Gelukkig Nieuwjaar iedereen btw.