Naast alle spectaculaire zaken als sneeuwstormen en extreme temperaturen was de winter van 1979 vooral een "vuile winter". Veel winterse neerslag waarvan een aanzienlijk deel ijzel. 18 ijzeldagen in Rotterdam. Eind januari was het een ijzelspektakel, vooral de 23-ste. Hieronder mijn verslag van 22 en 23 januari 1979. Op 20 januari had het al langdurig geijzeld. Geen opmaat tot dooi, maar ijzel bij blijvende vorst.
22 Januari:
Eén van de meest vreemde winterdagen die ik heb meegemaakt. Vandaag is alles in één of andere tint grijs uitgevoerd : de lucht is loodgrijs, bomen en struiken zijn bruingrijs van de ijzel, de weilanden grijswit. Het is weer erg koud : om zes uur in de avond vriest het 5 tot 6 graden bij matige ONO wind. Het weerbericht spreekt van toenemende vorst en kans op sneeuw. In de loop van de avond herziet het KNMI het weerbericht : morgen geruime tijd ijzel. Al weer.
Koudegetal na 22 januari : 147,3
23 januari 1979, dinsdag : Nationale ijzeldag:Nog maar net zijn we bekomen van de ijzel van drie dagen geleden en daar begint het opnieuw. En nu in het hele land. In de loop van de nacht is het gaan ijzelen (ik noteer de 9-de ijzeldag), waardoor het verkeer en het openbare leven grondig worden ontwricht. Voor mijn huis meet ik om een uur of tien in de ochtend al een 5 mm dikke nieuwe ijslaag. Dat gebeurt bij temperaturen die flink onder nul liggen; Rotterdam heeft in de vroege ochtend nog –4; het noordoosten heeft dan nog –7.
Door de ijzelproblemen zijn vandaag de meeste scholen gesloten, er wordt geen post bezorgd en geen huisvuil opgehaald. Kranten worden niet bezorgd, zodat in mijn verzameling knipsels die van 23 januari 1979 ontbreken! Dat het verkeer grotendeels lam geslagen is, behoeft geen betoog. De spoorwegen weten zich naar omstandigheden nog aardig te redden. Veel extra materieel wordt ingezet om de grote stroom reizigers te verwerken. Een van de grootste problemen is de gladheid op de perrons; vertragingen van tien tot twintig minuten kwamen op de meeste lijnen voor.
Wat bezielde enkele schaatsers om zich in alle vroegte te begeven naar het ijs bij Elburg? Het waren de marathonschaatsers, die onder barre omstandigheden een wedstrijd over 200 kilometer volbrachten. Niemand minder dan (dolle) Dries van Wijhe was de winnaar van deze marathon, gevold door Westerveld op 1 minuut 20 en Vossebelt op 4 minuut 12. Andere grote namen in het veld waren Jan Roelof Kruithof (6-e) en veteraan Jan Uitham (11-de). De laatste, bekend door als 2-e te eindigen in de beruchte elfstedentocht van 1979, zette hiermee met zijn 54 jaar een geweldige prestatie neer.
De hele dag komen over de radio afgelastingen door van allerlei evenementen. Het lijkt wel of er niets meer gebeurt in Nederland. In het TV-journaal vernemen we dat musea gewoon open waren en dat het Kröller–Müller museum in Otterloo vandaag één bezoeker kreeg; hij was op de schaats gekomen.
De zout-soap : De zoutvoorraden zijn vermoedelijk vanavond al op. Er wordt nu nog maar mondjesmaat gestrooid; meer en meer wordt zand gebruikt, al dan niet vermengd met zout. Vanaf morgen moeten wegenbeheerders het doen met de twee- tot vierduizend ton die dagelijks wordt geproduceerd. Enig soelaas biedt een schip met drieduizend ton zout, dat AKZO importeert uit het Middellandse Zeegebied.
In de loop van de dag verandert de neerslag. Terwijl ik om 13 uur ongeveer 1 cm vers ijs meet, beginnen er korreltjes ijs uit de lucht te vallen. Deze ijsregen zal te maken hebben met geleidelijke daling van de temperatuur in de hogere luchtlagen. Wat eerst als regen viel, valt nu als gesmolten sneeuw, die in de koude grondlaag tot ijskorreltjes bevriest. Om half drie is het proces van afkoeling zo veel verder gegaan, dat de neerslag nu als sneeuw valt. Veel is het niet, maar net genoeg om alles weer mooi wit te maken.
Het KNMI heeft ook nu weer moeite om de ontwikkelingen op tijd in de verwachtingen te verwerken. Op de weerkaart is om 13 uur in de middag een kleine depressie te zien, met de kern al net iets ten oosten van ons land. Daar achter draait de wind naar noordwest; de bovenlucht koelt af, wat in de registratie van De Bilt mooi te zien is. Om 13 uur is de gemiddelde temperatuur tussen 1,5 en 5,5 kilometer nog –10 tot –11. Om 1 uur in de nacht daarop is die temperatuur gedaald tot ongeveer –16. De verwachting voor morgen : sneeuw
Ik herinner me dat ik op 20 januari op straat geschaatst heb, in Soesterberg, waar ik toen als student een kamer had. Wat er kort daarna gebeurd is, weet ik niet eens meer precies. Verder herinner ik me natuurlijk 14 februari, dat was nog een slag erger, omdat ik toen 's avonds op de fiets van Utrecht recht tegen de sneeuwjacht in, naar Soesterberg terug ging. Dat met een volle windkracht 5. Verder heb ik in die tijd ook over de ijzel gefietst naar de Uithof, waar toen bijna niemand was voor het hoorcollege, en de docent ook niet.
Dat was Reinier Paping