Van oktober 2023 tot maart 2024 zijn de stijgende temperaturen en het ernstige gebrek aan neerslag geïntensiveerd en geleidelijk uitgebreid in Angola, Zambia, Zimbabwe en Namibië, evenals in het grootste deel van het Zambezi-bekken en het zuiden van Madagaskar. Recordhoge temperaturen die teruggaan tot 1960 hebben de situatie verergerd. De Zambezi-rivier stroomt dit seizoen op zeer lage niveaus, wat de ecosystemen ernstig verstoort. 

Het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek van de Europese Commissie heeft – met de actieve steun van het African Centre of Meteorological Applications for Development – ??de situatie beoordeeld en geanalyseerd met behulp van geavanceerde monitoring- en voorspellingsinstrumenten. Een nieuw rapport heeft tot doel relevante informatie te verstrekken om de besluitvorming te ondersteunen en de multisectorale gevolgen van de huidige droogte te verzachten. 

De landbouwsector is zwaar getroffen. Extreme omstandigheden beïnvloeden de kritieke voedselgroeiperioden en leiden tot acute voedselonzekerheid in de meeste regio's van het Zambezi-bekken. Bovendien brengt het verhoogde risico op natuurbranden extra uitdagingen met zich mee voor de inwoners van Namibië, Botswana en Noordwest-Zuid-Afrika. Het energiesysteem staat ook onder druk omdat de productie van waterkracht kampt met een gebrek aan watervoorziening. 

Onvoldoende regenval en hoge temperaturen verergeren de crisis  

De droogte begon in oktober 2023 in Botswana en is geleidelijk aan toegenomen en uitgebreid in Angola, Zambia, Zimbabwe en Namibië, waardoor het grootste deel van zuidelijk Afrika vandaag de dag wordt getroffen. 

Langdurige bovengemiddelde temperaturen en minimale neerslag hebben geleid tot ernstige tekorten aan bodemvocht en vegetatiestress in zuidelijk Afrika. De van satellieten afgeleide vegetatie-index duidt op ernstige stress in verschillende landen, als gevolg van de harde impact van de droogte op ecosystemen en landbouw. 

Aanhoudende droogte vereist internationale respons  

Hoewel begin april 2024 tijdelijke verlichting kan bieden met enige neerslag in specifieke regio's, voorspellen seizoensvoorspellingen drogere en warmere omstandigheden voor de komende maanden. 

De waarschijnlijkheid van aanhoudend lage rivierafvoeren – vooral in West-Zambia en Zuidoost-Angola – en benedengemiddelde neerslag tot en met juni vormen verdere bedreigingen voor de landbouw, ecosystemen, energieproductie en voedselzekerheid in de regio. 

Dringende internationale steun en gecoördineerd waterbeheer zijn van cruciaal belang om de gevolgen van de droogtecrisis te verzachten en het hoofd te bieden en aanpassingsstrategieën te identificeren. Naarmate de situatie zich blijft ontwikkelen, zijn nauwlettend toezicht en proactieve maatregelen essentieel om de escalerende humanitaire behoeften in zuidelijk Afrika aan te pakken. 

De samenwerking van het JRC met partners in zuidelijk Afrika, internationale organisaties en projecten zoals de Group on Earth Observations Global Agricultural Monitoring helpt het technische en wetenschappelijke inzicht in de droogte te verrijken met betrouwbare en relevante gegevens en lokaal ontwikkelde analyses. Dit gezamenlijke werk helpt bij het plannen van actie om de uitdagingen op de korte termijn aan te pakken en om zich beter voor te bereiden op toekomstige droogteseizoenen. 

Dit soort werk is belangrijker dan ooit. Het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering (IPCC) van de VN heeft ontdekt dat droogtes steeds vaker voorkomen en ernstiger worden als gevolg van de klimaatverandering. In samenwerking met relevante partners levert het JRC de wetenschappelijke gegevens en analyses om de samenleving te helpen zich aan te passen aan de negatieve gevolgen van de klimaatverandering in Europa en de rest van de wereld.