Eens wat gegevens nagekeken en het lijkt me een dubbel verhaal:
- enerzijds is de waterstand op de Beneden-Lesse de hele dag binnen de wettelijk toegelaten grenzen gebleven waar de afvaart toegelaten is. Strikt genomen valt de verhuurders volgens mij juridisch dus weinig boven het hoofd. Op deze site kan je nakijken welke rivieren vandaag mogen worden afgevaren. Indien het debiet te hoog is wordt de rivier rood ingekleurd.
- Er is inderdaad een flinke stijging van waterniveau en debiet geweest vannacht en vanochtend. Op de website van Hydrometrie Wallonie kan je alle gegevens nakijken. De grootste verhuurder van kayaks zit in Gendron, dus laten we even naar die gegevens kijken. Debiet was daar afgelopen nacht al gestegen van 4m³/s naar 12m³/s. Vanaf ca. 8u vanochtend is dan een tweede puls gekomen met verdere stijging tot een piek van ruim 30m³/s deze namiddag. Voor alle duidelijkheid komt dat allerminst overeen met een stijging van 1,5m; eerder 0,5 tot 1m afhankelijk van de locatie langs de rivier.
Ik heb wat ervaring met (wildwater)kayak en ken ook de Lesse vrij goed. Als je een beetje kan peddelen is 20-30m³/s perfect te doen, maar zonder ervaring voelt het water dan al vrij 'pushy' aan en kan je bij slecht manoevreren wel degelijk al snel omgaan. Bij het kasteel van Wanlin en Pont-a-Lesse zijn er 2 stuwen met een kayakgoot die bij dergelijk hoog debiet niet meer zo eenvoudig te nemen zijn.
Bij zo'n schoolgroepen is ervaring meestal minimaal, en men was qua briefing wellicht ook niet voorbereid op het karakter van de rivier in de omstandigheden van vandaag. De Lesse is bij zo'n debiet ook dusdanig diep dat je al zwemmend naar de oever moet; in de bedding rechtstaan lukt op de meeste plaatsen niet meer (en is ook niet veilig bij zo'n krachtige stroming). Wellicht zijn sommigen gezien de stroming ook gescheiden geraakt van hun kayak/materiaal (dit is speculatief).
Met de uitspraak van de verhuurders dat dit niet te voorzien was ben ik niet akkoord. Op de meter van Houyet (10km stroomopwaarts) was rond 7-8u vanochtend reeds een heel scherpe stijging aan de gang, die zich met een paar uur vertraging onvermijdelijk ook verder stroomaf zou manifesteren. Ik zou verwachten dat die verhuurders die gegevens in de gaten houden, zeker gezien de overvloedige neerslag van gisteren. Met zo'n sterke stijging viel het vanochtend m.i. zelfs niet uit te sluiten dat de uiteindelijke debietpiek nog hoger dan 30m³/s was uitgevallen, en dan zou de chaos uiteraard nog groter geweest zijn.
Een "ongekende vloedgolf" zoals ik sommige verhuurders zie verkondigen in het nieuws was het uiteraard ook niet. Zo'n bruuske stijgingen komen meermaals per jaar voor, en leiden vaak tot nog veel hogere piekdebieten. Vooral in het winterhalfjaar komen pieken tot boven 100m³/s geregeld voor. Record in Gendron is 627m³/s tijdens de overstromingen in 2021.