Bron: Dagblad Trouw, column Kelli van der Waals. Vond 'm aardig genoeg hier te posten in navolging op de berichtgeving onlangs.
3 februari 2025
Lang geleden las ik een interview met mensen die voor journalistieke doeleinden een tijdje met de amish hadden doorgebracht, en daaruit is me één anekdote bijgebleven: dat de amish met een rustige, strakblauwe lucht opeens als een malle de was van de lijn begonnen te halen. De journalisten begrepen er niets van, er was geen wolkje te zien, geen windzuchtje te voelen. Natuurlijk hadden de amish, met hun verfijnde weersensibiliteiten, gelijk. Kort erna brak een stortbui uit.
Zo in touch met de natuur zijn wij allang niet meer. We kijken niet eens meer naar de lucht voor antwoord op de vraag of het gaat regenen, maar raadplegen appjes op mobieltjes. Of elkaar, want naar het weer vragen is als naar de tijd vragen: de meeste mensen hebben een minuut-tot-minuut antwoord op zak.
Zelf ben ik buienradarloos gebleven, onder het mom ‘leef een beetje’, en omdat ik geen zin heb mijn gaan en staan altijd maar te delen met commerciële bedrijven. Want dat is wat de gratis versies van die weerapps doen: ze verzamelen enorme hoeveelheden gedetailleerde informatie, waaronder je interacties, je interesses, je instellingen en – dat is wat de weerapps zo lucratief maakt – je locatie. Je wilt immers niet weten of het in De Bilt regent, maar of het nat wordt waar jij zijn moet. Op basis van dat data-plaatje kunnen de apps heel gerichte advertenties aan je sturen. Zo wordt, net als op sociale media, het geld verdiend. Waar vervolgens je data nog meer naartoe gaan is in dikke nevelen gehuld, maar de contouren van het woord ‘privacyschending’ zijn duidelijk zichtbaar.
Sinds november is er een beter alternatief: de gratis én advertentievrije app van het goeie ouwe KNMI, Neerlands weer-referentiepunt sinds 1854 (afgelopen vrijdag werd het instituut 171 jaar). De commerciële weerapps, zoals Weeronline en Buienradar, zijn daar niet blij mee. Zij vinden dat wij geen weer-informatie mogen inzien zonder dat we ervoor betalen, in geld, data of allebei. En als je niet betalen wilt, dan kijk je maar op zijn amish gewoon weer naar de lucht. Verenigd in de koepelorganisatie NVWB zijn ze naar de rechter gestapt voor een kort geding.
Het komt op mij wat brutaal over, om op hoge poten je recht op winst op te eisen voor iets zo gemeenschappelijks als het weer. Het is ook niet alsof deze bedrijven als eerste het weer in kaart brachten (zoals bijvoorbeeld Buys Ballot, ontdekker van bepaalde wind-wetten en tevens eerste directeur van het KNMI). Mensen over het weer informeren was evenmin hun uitvinding, het KNMI zendt al weerberichten uit sinds 1924. En op welke data de NVWB-bedrijven zich baseren? Die van het KNMI.
Helemaal gratis is die KNMI-app trouwens ook niet, we betalen eraan mee via de belastingen. Net als voor het onderzoek dat in De Bilt gedaan wordt, en bijvoorbeeld de supercomputer die het instituut in 2012 in gebruik nam. Leuk voor de commerciële weerapps dat ze daar ook van geprofiteerd hebben, ten koste van onze privacy, maar soms – dat weten zij toch als geen ander – kunnen de omstandigheden zomaar omslaan.