Wat zijn lichtende nachtwolken? Bron: Weerplaza

https://www.weerplaza.nl/weerinhetnieuws/weerweetjes/wat-zijn-lichtende-nachtwolken/2937/

Wat zijn lichtende nachtwolken? Gedurende de zomermaanden zien we soms na zonsondergang of voor zonsopkomst hoge wolkenvelden die licht geven en hoog in de lucht lijken te dansen.

Wolken op zo'n 80 km hoogte

Wolken horen bij onze planeet en bevinden zich in de onderste 25 kilometer van de atmosfeer. Dit zijn de 'normale' wolken of troposferische wolken waar we vrijwel dagelijks mee worden geconfronteerd. In de zomermaanden zijn er soms speciale wolken te zien. Deze wolken bevinden zich op 80 kilometer hoogte en bevinden zich in zeer ijle lucht van de mesosfeer. We noemen deze wolken lichtende nachtwolken of in het Engels Noctilucent Clouds

Wanneer de zon onder de horizon staat kan het zonlicht soms nog net deze wolken aanlichten waardoor ze zichtbaar worden als het donker is. De wolken bestaan vaak uit kleine stofdeeltjes waar waterdamp op hecht en bevriest. De kleine stofdeeltjes zijn bijvoorbeeld resten van meteoren of vulkanisch as. Omdat het vaak heel hard waait op deze hoogte bewegende de wolken waardoor het lijkt alsof ze dansen. Als de zon verder wegzakt worden de wolken niet meer belicht en worden ze onzichtbaar.

In lichtende nachtwolken zien we soms heel duidelijk ribbelstructuren. Deze structuren ontstaan onder andere door atmosferische golven die door zich voortplanten door de atmosfeer en luchtlagen doen ribbelen. Ook wisselende windpatronen kunnen golf- en ribbelstructuren accentueren.

Waar moet je kijken?

Lichtende nachtwolken bevinden zich dus heel hoog en je ziet ze 's avonds als je naar het noord tot noordwesten kijkt iets boven de horizon. De meeste kans om te zien heb je bij heldere hemel als de zon zo'n 30 minuten onder is. Ben je een vroege vogel dan moet je naar het noord tot noordoosten kijken een uur tot een half uur voordat de zon opkomt.

Verwarring met gewone hoge wolken

Het gebeurt nog wel eens dat de lichtende nachtwolken worden verward met hoge cirrus wolken. Toch zijn er trucjes om het verschil te zien. Hie wat tips om lichtende nachtwolken te herkennen:

- Lichtende nachtwolken zijn altijd veel helderder dan de schemerige hemel. Donkere wolken die afsteken tegen een de hemel zijn geen lichtende nachtwolken.

- Gewone wolken kunnen door bijvoorbeeld maanlicht ook helder afsteken tegen de nachtelijke hemel, maar deze wolken hebben meestal een melkachtige kleur in tegenstelling tot lichtende nachtwolken die een blauwe of zilverachtige gloed hebben. Ook blijven deze wolken zichtbaar in de nacht.

- Cirruswolken zijn meestal geel, oranje of roze gekleurd als de zon onder horizon komt en de wolken nog verlicht. Lichtende nachtwolken hebben eigenlijk nooit deze kleur.

Lichtende nachtwolken en de zonnecyclus

Onderzoekers hebben een verband gevonden tussen het voorkomen van lichtende nachtwolken en de zonnecyclus. Zij zeggen dat rond een zonnemaximum er minder lichtende nachtwolken worden waargenomen dan tijdens een zonneminimum. Tijdens een zonnemaximum is de zonneactiviteit verhoogd, wat leidt tot een toename van de ultraviolette (UV) straling en de energierijke deeltjes die de bovenste atmosfeer van de aarde beïnvloeden.

Hogere UV-straling verwarmt de mesosfeer, wat kan leiden tot een afname van de vorming van ijskristallen en daardoor een vermindering van lichtende nachtwolken. Tijdens een zonnemaximum wordt de aarde beter beschermd tegen kosmische straling. Het magnetische veld van de zon is in die periode sterker en daardoor is de heliosfeer krachtiger. Kosmische straling (uit het heelal, dus niet van de zon) richting aarde wordt zo beter afgebogen en geblokkeerd.

Kosmische straling zorgt voor ionisatie in de mesosfeer en ionisatie kan leiden tot meer condensatiekernen die nodig zijn voor de vorming van ijskristallen. Als deze straling minder is kan dit dus leiden tot minder ijskristallen.

Zeldzaam

Wees niet teleurgesteld als je de wolken niet ziet want ze zijn zeldzaam en komen in de zomermaanden maar een paar keer per jaar voor. Soms verschijnen ze een heel jaar niet. Je moet dus ook een beetje geluk hebben om ze te zien. Maar ben je op een mooie zomeravond nog buiten en heb je vrij uitzicht richting de noordelijke horizon dan is het zeker de moeite om even te kijken. Misschien ben je dan wel getuige van een bijzonder schouwspel.