Al sinds 1958 meet het Mauna Loa Observatorium (MLO) op Hawaï dagelijks de concentratie CO2 en andere broeikasgassen in de lucht. Zijn twee witte koepels staan op een hoogte van 3.397 meter op een flank van de vulkaan Mauna Loa. Acht medewerkers houden het MLO operationeel. Duizenden wetenschappers gebruiken de gegevens om het klimaat te onderzoeken en om te kijken hoe effectief klimaatbeleid is. Maar nu wil Donald Trump het klimaatstation zo snel mogelijk sluiten. Dat leidt wereldwijd tot commotie, omdat het observatorium in zijn inmiddels bijna 70-jarige bestaan is uitgegroeid tot een klimaatsymbool.
Klimaatwetenschap is vaak nogal complex, maar het Mauna Loa Observatorium laat duidelijk zien wat er gebeurt. De Amerikaanse chemicus Charles David Keeling (1928-2005) bouwde het klimaatstation, waarna meetgegevens eindelijk konden bevestigen wat wetenschappers eerder al hadden berekend: de hoeveelheid CO2 in de lucht neemt toe door de verbranding van fossiele brandstoffen, wat leidt tot de opwarming van de planeet.
Ademende wereld
Keeling mat dagelijks de fractie CO2 en zette zijn metingen in een grafiek, de Keeling-curve. Toen de Amerikaan ermee begon, was de CO2-fractie in de lucht zo’n 310 ppm (delen per miljoen). Keeling zag dat zelf nog stijgen naar 380 ppm. Na de dood van Keeling in 2005 nam zijn zoon Ralph de meting over en inmiddels staan we op 427,87 ppm. In de jaren 70 kreeg de Keeling-curve veel aandacht. Toch duurde het even voor klimaatopwarming onderwerp werd in het publieke debat. Pas eind 1988 werd het internationale klimaatpanel IPCC opgericht om klimaatverandering en zijn risico’s te onderzoeken.
Bijzonder is dat de Keeling-curve laat zien hoe de wereld ademt. Kleine schommelingen in de CO2-concentratie vormen een zigzagpatroon. In de zomer nemen planten op het noordelijk halfrond CO2 op. ’s Winters sterft een deel weer af en komt dat CO2 weer vrij. Het noordelijk halfrond heeft relatief veel land en dus meer planten, waardoor dat gebied grotendeels de seizoensveranderingen bepaalt.
De meetmethode is gaandeweg veranderd. Tegenwoordig vergelijkt het observatorium de intensiteit van laserlicht dat wordt opgenomen door CO? met de intensiteit van laserlicht dat niet wordt opgenomen door het broeikasgas. Hoe meer CO? in de lucht, hoe groter het verschil zal zijn. Nog steeds is het MLO een waardevol instrument. “Een dataset wordt meer waard naarmate de meting langer loopt”, zegt klimaatwetenschapper Ronald Hutjes van de Wageningen Universiteit. Hij noemt het “vreselijk jammer” dat Trump het observatorium wil sluiten. “Elk jaar actualiseer ik de slides voor mijn studenten met de laatste CO2-metingen van het MLO.”
Schoon signaal
Er zijn bovendien nauwelijks observatoria met “zo’n schoon signaal”, zegt Hutjes. Hoog op de vulkaan en omringd door oceaan zijn de sensoren ver weg van planten en menselijke activiteiten die de metingen kunnen verstoren. Wetenschappers wereldwijd kalibreren hun modellen en satellieten met luchtmonsters van het MLO.
Enkele andere observatoria, op andere eilanden of op de polen, kunnen die rol wel overnemen, zegt zijn collega Thomas Röckmann, hoogleraar atmosferische fysica en chemie aan de Universiteit Utrecht. Die zijn ook ver verwijderd van menselijke invloeden. Twee jaar geleden zaten wetenschappers bijvoorbeeld ook zonder monsters. Lavastromen blokkeerden de weg naar het MLO en leidden tot stroomuitval.
Toch zou de sluiting van het MLO een groot verlies betekenen voor de klimaatwetenschap, zeker omdat Trump nog verder wil gaan en het hele netwerk wil afbreken waarvan het MLO deel uitmaakt. Dat strekt zich uit van Noord-Alaska tot de Zuidpool. Eigenlijk alles wat kennis over klimaatverandering produceert, lijkt de Amerikaanse president de mond te willen snoeren. Ook klimaatwetenschappers, klimaatsatellieten en instituten. Zo meldde CNN eerder deze maand dat president Trump een prima werkende klimaatsatelliet wil laten verbranden in de atmosfeer. De satelliet, de Orbiting Carbon Observatory, heeft nog brandstof tot 2040.
“Duizenden mensen besteden hun leven aan klimaatwetenschap en velen moeten daar nu mee stoppen”, stelt Röckmann. “Dat is het grootste verlies, en dat draai je niet zomaar terug.” Hutjes is het met hem eens. “Als het MLO moet sluiten, zijn we het observatorium niet alleen gedurende de ambtstermijn van Trump kwijt. We verliezen ook expertise. Het station afbouwen kan in een paar maanden, de wederopbouw duurt veel langer.”
Wetenschappers hopen dat Europa het MLO kan overnemen als de plannen van Trump doorgaan. Maar de bijdrage van de Verenigde Staten aan klimaatwetenschap wereldwijd is groot. Hoe de rest van de wereld het gat dat Trump wil achterlaten moet gaan opvullen, weet niemand.