21 augustus 2009
Gisteren bijzonder warm en onstabiel in Spaanse pluim
Door: Torkaan, vandaag @ 14:55
Gistermiddag werd op 850 hPa boven De Bilt maar liefst 21,0°C gemeten. Volgens een lijst, die hier enkele dagen geleden langs kwam (van Ben) is het de op één na hoogste temperatuur gemeten op die hoogte. Het record van 23 graden werd gemeten in de nacht van 31 juli en 1 augustus 1983.
De sounding toont een schoolvoorbeeld van een Spaanse pluim welke aanwezig was tussen 1 en 5,5 km hoogte. Deze luchtsoort onstaat boven de binnenlanden van Spanje (of Zuid-Frankrijk). Door sterke verhitting onstaat thermiek die droogadiabisch opstijgt en daarbij afkoelt met ca 10 graden per km. Omdat de relatieve vochtigheid in die streken erg laag is zal dat de ontwikkeling van stapelwolken belemmeren. Maar bij doorzettende aanwarming stijgen de warme luchtbellen verder op en onstaat er uiteindelijk wel cumulus, het eerst boven de bergen. Vanwege de lage relatieve vochtigheid moet de lucht daarvoor ver afkoelen en daarom zitten die wolken met de basis erg hoog (gemakkelijk 3-4 km). In de avond lossen die wolken weer op. Er is een laag onstaan met een zeer steil temperatuurverval maar het dauwpunt neemt veel minder sterk af met de hoogte. De rv is onderin erg laag maar bovenin een stuk hoger. Soms wordt die continentaal tropische luchtsoort op transport gezet richting het noorden en dan spreekt men van een Spaanse pluim. Vanaf de hoogvlakten schuift die over de vochtigere en minder warme grenslaag van West-Europa. Die laag wordt door de hete lucht afgedekt en kan dan snel opwarmen. Bovendien hoopt zich daar vocht en vuiligheid op zodat het drukkend warm wordt of zeg maar 'Spaans benauwd'. Omdat die lucht vochtiger is onstaat er gemakkelijker bewolking waarbij de lucht nat-adiabisch afkoelt met zo'n 5 tot 6 graden per km. Maar in de Spaanse pluim bedraagt de temperatuurgradiënt soms nog wel 9 gr/km waardoor er een groot temperverschil kan worden opgebouwd tussen de stijgende bel en de omgevingslucht. De lucht wordt dan zeer onstabiel!
Eerst moet echter nog wel een inversie worden overbrugt oftewel de CAP. De sounding van gisteren laat ook een sterke CAP zien tussen pakweg 800 en 3 km hoogte, maar daarboven zat juist heel veel CAPE. Vaak lukt dat niet en onstaan de eerste onweersbuien vanuit de Spaanse pluim zelf. Dit gebeurd door optilling waardoor de relatief vochtige lucht hogerop in de spaanse pluim condenseert tot altocumulus castellanus en floccus. Op hoogten waarop eerder in het brongebied de cumulus ontstond onstaat nu weer convectie bewolking maar het onstaansmechanisme is anders waardoor de wolken een ander uiterlijk hebben. De castellanus klontert samen tot grotere wolken, die vervolgens weer uitgroeien tot cumulonimbi. Gisteren was dat proces goed waar te nemen boven Nederland. Op de sounding kun je zien dat de vochtigere laag net boven 750 hPa als voeding diende voor die paar buien die in de middag onstonden. Maar die ontwikkeling kon niet waarschijnlijk doorzetten omdat het maar een dun laagje was. Daarboven was de rv wel goed maar zat minder CAPE, daaronder was de laag te droog met op 850 hPa slechts een RV van 38%. Die lucht moest wel (21-6)*120 = 1800m worden opgetild om tot condensatie te komen. De bedoeling was gisteren dat door valwinden en verdamping uit de 'hogere' buien de CAP werd verdreven, zodat ook de vochtigere lucht uit de onderste kilometer zich met de buienontwikkeling kon gaan bemoeien. Als je ziet hoeveel CAPE er vanuit de grenslaag was dan had het inderdaad flink te keer kunnen gaan met zeer zware windstoten. Alleen vergeet ook niet dat dat proces in gang moest worden gebracht door een buienlijn met zware windstoten. Die windstoten dwingen namelijk de grenslaag door de inversie heen te breken. Nabij het koufront was de Spaanse pluim al voor een deel verdreven. Hier was wel voldoende vocht aanwezig maar het temperatuurverval op middelbare hoogte was minder steil geworden.
Gisteren bijzonder warm en onstabiel in Spaanse pluim
Door: Torkaan, vandaag @ 14:55
Gistermiddag werd op 850 hPa boven De Bilt maar liefst 21,0°C gemeten. Volgens een lijst, die hier enkele dagen geleden langs kwam (van Ben) is het de op één na hoogste temperatuur gemeten op die hoogte. Het record van 23 graden werd gemeten in de nacht van 31 juli en 1 augustus 1983.
De sounding toont een schoolvoorbeeld van een Spaanse pluim welke aanwezig was tussen 1 en 5,5 km hoogte. Deze luchtsoort onstaat boven de binnenlanden van Spanje (of Zuid-Frankrijk). Door sterke verhitting onstaat thermiek die droogadiabisch opstijgt en daarbij afkoelt met ca 10 graden per km. Omdat de relatieve vochtigheid in die streken erg laag is zal dat de ontwikkeling van stapelwolken belemmeren. Maar bij doorzettende aanwarming stijgen de warme luchtbellen verder op en onstaat er uiteindelijk wel cumulus, het eerst boven de bergen. Vanwege de lage relatieve vochtigheid moet de lucht daarvoor ver afkoelen en daarom zitten die wolken met de basis erg hoog (gemakkelijk 3-4 km). In de avond lossen die wolken weer op. Er is een laag onstaan met een zeer steil temperatuurverval maar het dauwpunt neemt veel minder sterk af met de hoogte. De rv is onderin erg laag maar bovenin een stuk hoger. Soms wordt die continentaal tropische luchtsoort op transport gezet richting het noorden en dan spreekt men van een Spaanse pluim. Vanaf de hoogvlakten schuift die over de vochtigere en minder warme grenslaag van West-Europa. Die laag wordt door de hete lucht afgedekt en kan dan snel opwarmen. Bovendien hoopt zich daar vocht en vuiligheid op zodat het drukkend warm wordt of zeg maar 'Spaans benauwd'. Omdat die lucht vochtiger is onstaat er gemakkelijker bewolking waarbij de lucht nat-adiabisch afkoelt met zo'n 5 tot 6 graden per km. Maar in de Spaanse pluim bedraagt de temperatuurgradiënt soms nog wel 9 gr/km waardoor er een groot temperverschil kan worden opgebouwd tussen de stijgende bel en de omgevingslucht. De lucht wordt dan zeer onstabiel!
Eerst moet echter nog wel een inversie worden overbrugt oftewel de CAP. De sounding van gisteren laat ook een sterke CAP zien tussen pakweg 800 en 3 km hoogte, maar daarboven zat juist heel veel CAPE. Vaak lukt dat niet en onstaan de eerste onweersbuien vanuit de Spaanse pluim zelf. Dit gebeurd door optilling waardoor de relatief vochtige lucht hogerop in de spaanse pluim condenseert tot altocumulus castellanus en floccus. Op hoogten waarop eerder in het brongebied de cumulus ontstond onstaat nu weer convectie bewolking maar het onstaansmechanisme is anders waardoor de wolken een ander uiterlijk hebben. De castellanus klontert samen tot grotere wolken, die vervolgens weer uitgroeien tot cumulonimbi. Gisteren was dat proces goed waar te nemen boven Nederland. Op de sounding kun je zien dat de vochtigere laag net boven 750 hPa als voeding diende voor die paar buien die in de middag onstonden. Maar die ontwikkeling kon niet waarschijnlijk doorzetten omdat het maar een dun laagje was. Daarboven was de rv wel goed maar zat minder CAPE, daaronder was de laag te droog met op 850 hPa slechts een RV van 38%. Die lucht moest wel (21-6)*120 = 1800m worden opgetild om tot condensatie te komen. De bedoeling was gisteren dat door valwinden en verdamping uit de 'hogere' buien de CAP werd verdreven, zodat ook de vochtigere lucht uit de onderste kilometer zich met de buienontwikkeling kon gaan bemoeien. Als je ziet hoeveel CAPE er vanuit de grenslaag was dan had het inderdaad flink te keer kunnen gaan met zeer zware windstoten. Alleen vergeet ook niet dat dat proces in gang moest worden gebracht door een buienlijn met zware windstoten. Die windstoten dwingen namelijk de grenslaag door de inversie heen te breken. Nabij het koufront was de Spaanse pluim al voor een deel verdreven. Hier was wel voldoende vocht aanwezig maar het temperatuurverval op middelbare hoogte was minder steil geworden.
Was sein muss, muss sein.
gefeliciteerd!