Een aantal weken terug bleek opeens dat Nederland misschien wel te weinig gas in voorraad heeft als het een koude winter gaat worden. Dat kwam volgens Rutte daar een combinatie van oorzaken, onder andere doordat we een koude winter hadden gehad, en doordat het te weinig gewaaid had, en ik weet niet meer of hij ook iets over zon zei. Tijd om eens uit te zoeken hoe dat precies zit.
Het verband tussen temperatuur en gasverbruik wordt meestal berekend uit het aantal Graaddagen. Dat wordt per etmaal berekent, en in de meest simpele vorm is dat 18 - Tg. Oftewel: hoe verder onder de 18 graden, hoeveel meer gas er gebruikt wordt. Het KNMI gebruikt een verfijndere variant, waarin ook de windsnelheid verwerkt is.
Ik heb voor elke maand uitgerekend hoeveel het aantal Graaddagen afweek van de normaal. Voor de normalen ben ik uitgegaan van de periode 2006 - 2020; een periode van 30 jaar geeft in tijden van klimaatverandering immers geen goed beeld. Dat ziet er als volgt uit:
In groene maanden was er minder gasverbruik dan normaal, in rode maanden juist meer (want te koud). Nu valt op dat niet de wintermaanden te koud waren, maar de maanden april en mei. In Februari was wel een vorstperiode, maar die werd volledig gecompenseerd door het extreem zachte weer in de tweede helft van de maand.
Kijken we naar de gemiddelde windkracht per maand. Voor het verband tussen windkracht en windstroom zou je eigenlijk de windkracht op 150 of 200 m hoogte moeten weten, maar die gegevens worden helaas niet beschikbaar gesteld. Ook kan een beter resultaat gekregen worden door gebruik te maken van uurgegevens. Hier doen we het simpeler, de gemiddelde windkracht per maand (10 m hoogte) op basis van de daggegevens te Cabauw. In groene maanden was er meer wind dan normaal, dus een hogere productie.
2021 blijkt voor de windkracht tot nog toe een matig jaar, net zoals 2016, 2017 en 2018 matige jaren waren. 2020 was een goed windjaar, wat helemaal te danken is aan februari. Ook 2015 was een goed windjaar.
Kijken we naar de hoeveelheid zon, of beter naar de inkomende (globale) straling. In groene maanden was er meer inkomende straling dan normaal, dus meer opbrengst van zonnepanelen.
We zien nu dat de afgelopen drie jaar enorm goed waren voor zonne-energie. Vorig jaar waren april en mei extreem, en in 2018 was dat juli. Dit jaar is het terug naar normaal. In de Globale straling zit een duidelijke trend, de hoeveelheid is in de afgelopen 30 jaar sterk toegenomen. Waarschijnlijk komt dit door schonere lucht. De vraag is of deze trend nog verder doorzet, of dat de afgelopen drie jaar toch grote uitschieters zullen blijven.
Komen we bij de vraag of het begrijpelijk is dat we nu te weinig gas in voorraad hebben. Nou, eigenlijk niet. Zo extreem koud was het afgelopen jaar niet. En zo extreem weinig wind was er ook niet. Wanneer zon een wind een groot aandeel hebben in de energievoorziening, en wanneer je niet meer op afroep gas uit de bodem kunt winnen zal er een grotere buffer moeten zijn.
Alle tabellen zijn ook te vinden in de onderstaande spreadsheet. Daarin ook gegevens over een langere periode.
http://www.logboekweer.nl/Actueel/Graaddagen_Wind_Zon.xlsx
Voor een meer gedetailleerd beeld van de windkracht zie:
http://www.logboekweer.nl/Wind/Cabauw_Windkracht.pdf
En voor de globale straling zie:
http://www.logboekweer.nl/GlobaleStraling/DeBilt_Glob.pdf