Volgens mij was dit hier nog niet voorbij gekomen. Ik stuitte op een artikel van demorgen.be. Zij hebben dan weer als bron het vakblad Nature Communications.
Er is hier natuurlijk al vaker voor gewaarschuwd, maar in dit onderzoek wordt gesteld dat het stilvallen al kan gebeuren vanaf het jaar 2025 en dat de tekenen ervan nu al aanwezig zijn. Ik ben benieuwd hoe jullie hierover denken.
"Deense wetenschappers menen de voortekenen te zien van een ingrijpend gevolg van klimaatverandering: het stilvallen van de zeestroming die Europa van warmte voorziet. Een gebeurtenis die onder meer zal leiden tot andere neerslagpatronen.
“Veel mensen denken op dit punt meteen: we krijgen weer Elfstedentochten. Maar dat verwacht ik niet”, benadrukt Femke de Jong van het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Zee (NIOZ). “De opwarming van de aarde is immers niet weg. We hebben nog steeds aanvoer van warme lucht. Ik zou eerder verwachten dat de opwarming hier tijdelijk minder hard gaat.”
De oorzaak: een drastische afzwakking of zelfs compleet stilvallen van de oceaanstroom die warmte vanaf de evenaar naar het noorden voert, de zogeheten Atlantic meridional overturning circulation (AMOC). Die golfstroom fungeert als een soort centrale verwarming voor West-Europa en de Amerikaanse oostkust. In een opwarmende wereld is het denkbaar dat smeltwater van Groenland de stroming afknijpt en lamlegt. Zoet smeltwater is immers iets lichter dan zout zeewater en zou de stroming zo kunnen blokkeren.
Ook elders op aarde zouden de gevolgen daarvan ingrijpend zijn. Zo blijft er meer warmte hangen in de tropen, wat waarschijnlijk zal zorgen voor meer opwarming van tropische gebieden en heftigere orkanen. Regenzones zullen wat zuidwaarts schuiven, wat onder meer zou leiden tot nog meer droogte in de Sahel. Bovendien zal de oceaan minder CO? kunnen opnemen, waardoor de opwarming een extra duwtje in de rug krijgt.
In zijn vorige rapport achtte het VN-klimaatpanel IPCC het einde van de golfstroom deze eeuw nog ‘zeer onwaarschijnlijk’. Maar dat is wat anders dan: gaat niet gebeuren, zegt De Jong, net terug van een bijeenkomst over het onderwerp in Duitsland. “De meeste modellen laten zo’n verval niet zien. Maar er zitten er ook altijd wel een paar tussen die het wél laten zien.”
De vroege voortekenen van het stilvallen van de golfstroom zijn toch echt zichtbaar, betoogt het professorenechtpaar Susanne en Peter Ditlevsen van de Universiteit van Kopenhagen in vakblad Nature Communications. Aan steeds hevigere schommelingen in de oceaantemperatuur is te zien dat het systeem wankelt, een beetje als een draaiende tol die kort voor hij omvalt begint te wiebelen. Tussen 2025 en 2095 zal het einde van de zeestroom zich al aandienen, becijfert het paar, met als beste schatting het jaar 2057.
Terwijl veel onderzoeken uitgaan van de directe, gedetailleerde waarnemingen van de golfstroom sinds 2004, leunen Ditlevsen en Ditlevsen daarbij op warmtemetingen van het oceaanoppervlak, die teruggaan tot het jaar 1880. De golfstroom kan geleidelijk afzwakken of juist boven een bepaald punt abrupt ‘instorten’, schrijft het duo – hij is fysicus en klimaatwetenschapper, zij wiskundige en statisticus.
“Goed en interessant onderzoek”, vindt De Jong die de studie heeft gelezen. “Dit is weer een waarschuwing dat het klimaatsysteem misschien gevoeliger is voor abrupte omwentelingen dan we denken.” Ze houdt weliswaar enige armslag: het onderzoek blijft uiteindelijk gebaseerd op het doortrekken van trendlijnen, een tak van sport vol onzekerheden. “Het probleem van dit fenomeen is: we hebben er nog nooit een in detail gezien.”
Wetenschappers nemen aan dat de golfstroom ook stilviel toen aan het einde van de laatste ijstijd een reusachtig natuurlijk stuwmeer met smeltwater leegliep in Noord-Amerika. Een plotse koele periode genaamd de Jongere Dryas volgde. Onduidelijk is ook hoelang het duurt voordat de golfstroom weer op gang komt.
Hoewel de instabiliteit van het systeem toeneemt, denkt De Jong niet dat het al te laat is om de omslag nog tegen te houden. “Het systeem is nog niet uit evenwicht. We zijn er nog steeds tegenaan aan het duwen, met de uitstoot van broeikasgassen als belangrijkste aandrijver”, zegt ze.