De 'warme golfstroom' is een sterke, warme zeestroming welke langs de oostkust van de VS kronkelt. Daar gaat het hier echter niet om maar zij speelt wel een indirecte rol.
Hier betreft het de AMOC, een onderdeel van een wereldwijde oceaancirculatie, in de noordelijke deel van de Atlantische Oceaan. De AMOC wordt aangedreven doordat afkoelend en zouter water door hoge dichtheid in het hoge noorden de diepte in zakt (thermo-haliene circulatie). Het wegzakkende water dient te worden aangevuld met water van zuidelijke breedten. Het koude dieptewater stroomt over de bodem van Atlantic naar het zuidelijk halfrond en voegt zich daar bij het Antarctische dieptewater.
Al langer gonst het van de geruchten dat de AMOC stil kan vallen als gevolg van het smelten van de Noordpoolkap. Door het smeltwater wordt het water rond Groenland zoeter en daardoor minder zwaar. Meerdere wetenschappelijke onderzoeken en modelstudies wijzen ook in die richting maar volledig stilvallen van de circulatie werd niet aannemelijk geacht.
Dit onderzoek verandert dit idee. Volledig stilvallen van de Atlantische thermo-haliene circulatie (THC) is wel degelijk mogelijk en misschien wel eerder dan we denken. Niet alleen het smeltwater van de Groenlandse ijskap, maar ook toename neerslag minus verdamping door AGW draagt bij een lagere dichtheid. Daar bovenop komt nog de snelle opwarming van het water in de poolzee wat de dichtheid ook verlaagt. De wind gedreven oceaanstromen in de bovenste paar honderd meter blijven wel gewoon bestaan en energie vervoeren.
Omdat de aanvoer van warmer water richting het poolgebied, IJsland en Noorwegen stokt koelt het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan af, dat zou vooral in de Driehoek Labrador-IJsland-Ierland het geval zijn.
De aanvoer van warm water uit de tropen blijft echter doorgaan via de Golfstroom maar deze hoopt zich op aan de andere kant van de Oceaan. De opwarming rond Bermuda wordt door oceanografen zelfs steeds meer gezien als een belangrijke fingerprint voor het verzwakken van de AMOC. En er kan meer veranderen. Stroomopwaarts komt de THC de Atlantische Oceaan binnen langs Zuid-Afrika. Via Kaap de Goede Hoop wordt zo doende warm water afgetapt van de Indische Oceaan. et koude water dat de diepte in verdwijnt komt ook ooit eens boven en zo levert de THC (ook met Antarctisch dieptewater) koelwater aan de tropen. Stilvallen van de AMOC door AGW zou de opwarming elders op aarde kunnen versterken.
De hamvraag is of dit ook betere winters oplevert. Nou, niet bepaald. De afkoeling is vooral westelijk van ons en vanuit die hoek hoefden we al nooit winter te verwachten. Voor aanhoudende en strenge vorst hebben we een stroming nodig uit oost of noordoost. Koude lucht van de andere kant, vanaf Canada en Groenland, zou wel verder naar Europa kunnen komen met trogvorming in de bovenlucht tot gevolg. Dat geeft dan gure winterse buien en storm. De extra warmte die vanaf de warme golfstroom onze richting op komt versterkt het Azorenhoog.
Kortom, de afkoeling van het oceaanwater wordt gecompenseerd door een sterkere straalstroom welke nefast is voor de West-Europese winter. Daarbovenop komt nog eens de klimaatopwarming. De zomers zouden droger kunnen worden onder uitlopers van het Azorenhoog. Uitzonderlijk lage temperaturen zijn voornamelijk in het voor- en naseizoen mogelijk wanneer de maritiem-polaire luchtsoort de koelste is.
Dan heb je nog de AMO (Atlantic multidecennail oscillation). Dit is een afwisseling van warme en koudere fasen van de watertemperatuur welke meerdere decennia duren. Of dit een stabiele oscillatie is die er al eeuwen is geweest (en eeuwen door zal gaan) is niet duidelijk. Het kan ook samenhangen met een verzwakkende AMOC welke een actie-reactie patroon opwekt. Ook zou de cyclus schijnen te versnellen. In ieder geval levert de AMO interessant studiemateriaal om de invloed op het Europese klimaat te onderzoeken.
De toekomst van de AMOC is onzeker. Vorig jaar verrscheen er metastudie waaruit blijkt dat de circulatie anderhalf eeuw geleden al voorzichtig begon te verzwakken. Met horten en stoten is dat sinds de 2e helft vorige eeuw in een stroomversnelling gekomen. Toevalligerwijs valt dit samen met het begin van de antropogene CO2-toename. Saillant detail: na de kleine ijstijd dus. Ook dit is een aanwijzing dat er ivm winterweer weinig van een zwakke AMOC valt te verwachten. Deze studies zijn gebaseerd op proxy data. Nauwkeurigere en directere metingen beslaan nog geen twintig jaar.