Tijd voor een vervolg op het verhaal van gisteren. Allereerst wil ik nog even kwijt dat de bijdragen op het forum de laatste dagen geweldig leerzaam zijn. Heerlijk die virtuele voorpret, en zeker als het om zo'n onwijs complexe situatie als morgen gaat.
Vrije convectie
Zoals in het vorige deel reeds was aangehaald, zal een pakketje lucht opstijgen, indien dit warmer is dan de omgeving. Toch komt het eigenlijk zelden voor dat een pakket de gehele tijd warmer is dan de omgeving. Meestal is het zo dat het pakketje pas vanaf een bepaald niveau de kans krijgt om vrij te stijgen. Het niveau waarop een pakketje uit zichzelf stijgt noemen we het niveau van vrije convectie (LFC: Level of Free Convection). Vanaf dit niveau zal een pakketje lucht doorstijgen tot het evenwichtspunt (EL: Equilibrium Level), de top van een wolk. Wanneer de afstand LFC - EL groot genoeg is, kunnen we spreken van de vorming van een (onweers)bui.
CAPE, LFC en een overshooting top
Eenmaal vanaf het LFC zal het pakketje dus stijgen, de snelheid waarmee dit gebeurt is afhankelijk van de hoeveelheid CAPE (of drijfvermogen) die er is. Je kunt je voorstellen dat wanneer een pakketje lucht een grote opwaartse snelheid heeft, het even zal duren om af te remmen.
Probeer maar eens een (bowling)bal te stoppen als die eenmaal een flinke snelheid heeft.
Als gevolg van deze 'traagheid' in het afremmen van een pakketje, zie je vaak bij hevige buien dat een pakketje tot boven het EL doorschiet. Voila, een overshooting top is geboren.
Terug naar LFC
Een pakketje zal dus vanaf LFC stijgen, maar hoe komt dat pakketje daar? Hiervoor zal een of andere trigger nodig zijn. Er zal een proces moeten zijn dat het pakketje forceert te stijgen, ondanks dat het geen drijfvermogen heeft.
Deze forcering kan op een aantal manieren plaatsvinden. Thermische of mechanische forcering.
Thermische forcering
Eigenlijk de meest eenvoudige manier om een pakketje te laten stijgen. Een pakketje krijgt een temperatuur mee, die dermate hoog is dat het pakketje vanaf de grond automatisch zal stijgen. Vrije convectie, in feite is het 'forcering' misschien niet de juiste term. De temperatuur waarbij dit plaatsvindt is te vinden op een soundingdiagram, dit is zelf uit te rekenen, maar eenvoudiger is om het gewoon af te lezen (voorbeeld: http://62.202.7.134/hpbo/app/hpbo/sndanalyse/images/95000.gif , in de rechterkolom "Convective temperature: 28.1" ).
Mechanische forcering
Hier wordt het allemaal een stuk lastiger, in ieder geval bij het voorspellen. Waar je bij de convectieve temperatuur eenvoudig een kaartje met de verwachte Tx kunt pakken, om een uitspraak te doen over al dan niet voorkomen van vrije convectie, is het bij mechanische forcering vaak lastiger.
Er zijn meerdere typen mechanische forcering, ik zal ze niet allemaal bespreken, simpelweg omdat ik geen flauw idee heb hoe het eenvoudig uit te leggen (gebrek aan eigen kennis wellicht?, aanvullingen dan ok welkom).
Orografische forcering
Een relatief eenvoudige start. We gaan het hebben over een verschijnsel dat we in NL en vooral BE geregeld zien. Wanneer een luchtmassa over een reliëf heen geblazen wordt, zal deze lucht meestijgen of meedalen. In het geval van dalende lucht zal je opklaringen meemaken, waarbij stijgende lucht buien zal initiëren. Als het relief maar groot genoeg is, zal de lucht ook gedwongen worden een stuk te stijgen. Wanneer deze stijging groot genoeg is, zullen buien beginnen te vormen. Een trigger die in NL/BE dus wel aanwezig kan zijn, maar vaak moeten we ons heil elders zoeken.
Convergentielijn
Wanneer de wind zo waait, dat op een bepaald punt (of beter: een lijn) twee tegenovergestelde winden elkaar tegenkomen, spreken we van een convergentielijn. Er wordt van twee kanten lucht tegen elkaar geblazen, met als gevolg dat de lucht wederom gedwongen wordt te stijgen. Is deze stijging groot genoeg, dan zullen er zich buien ontwikkelen.
Ik denk dat ik hier weer aardig wat heb neergezet, zeker ook het een en ander waarvan ik niet helemaal zeker weet of ik het goed beschrijf. Ik zal dus wederom willen uitnodigen tot het geven van commentaar en verbeteringen waar nodig. Indien mogelijk maak ik het verhaal vanavond of morgen af, met de beloofde voorbeelden aan de hand van soundings.
Quote selectie