Er wordt vaak over scepticisme gediscussieerd in relatie tot klimaatverandering, alhoewel het concept meestal misbruikt wordt. Daarom wil ik eens voorleggen wat de oervader van de sceptici uit de twintigste eeuw, Bertrand Russell, hier over te zeggen had. Dit is een deel uit het voorwoord van zijn boek 'Sceptical Essays' (1928):
Biedt dit nu enige opheldering? Russell steunt duidelijk niet het extreem waarin alles moet worden betwijfeld en we niets ooit zeker kunnen weten. Zoals hij later suggereert, een dergelijke positie zou het filosofisch moeilijk maken om zelfs uit bed te stappen elke ochtend. Deze extreme houding ontluikt echter wel in klimatologische debatten waardoor een interessant gesprek over het effect van mensgerelateerde toenames in broeikasgassen op, zeg, de atmosferische circulatie, vaak verzand in vragen als hoe we überhaupt weten dat broeikasgassen toenemen, of ze al dan niet beïnvloed worden door menselijke activiteiten, en dat het toch uiteindelijk neerkomt op de zon. Aangezien deze zaken allemaal al eens ad nauseum zijn besproken, kan men een dergelijke vorm van 'scepticisme' (treffender getypeerd als contranisme, of 'la-la-la-ik-hoor-je-toch-niet-isme') als verspilling van tijd zien. Aangezien wetenschappers van beroep allemaal drukke mensen zijn, is dit de reden waarom we de neiging hebben communicatie met dergelijke tegenstanders snel te beëindigen.
Als we bovenstaand genoemde beperking dat 'alle experts' het eens moeten zijn versoepelen, unanimiteit onder experts komt in de praktijk nooit voor, tot 'de overweldigende meerderheid van de experts', kunnen we in het citaat 'de experts' vervangen door het IPCC (International Panel for Climate Change). Het is belangrijk om op te merken dat Russell niet stelt dat indien alle experts het onderling eens zijn, men het ook met hen eens moet zijn, maar enkel dat het niet wijs is om het tegenovergestelde als zeker te bezien. In zijn voorwoord wordt verder geïmpliceerd dat als 'alle experts' het ergens met elkaar over eens zijn, er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat het gestelde waar is. Gelijkerwijze, als het IPCC stelt dat iets hoogst onzeker is (zoals de omvang van veranderingen door indirecte effecten van aërosolen), dan zijn er geen goede gronden om anders te veronderstellen.
Kan men productief sceptisch zijn? Vanzelfsprekend. Allereerst, men moet zich ervan bewust zijn dat scepticisme over of een punt geloofwaardig gemaakt is, iets anders is dan het aannemen dat het tegenovergestelde daarom waar moet zijn. Soms gebruiken wetenschappers niet de beste argumenten die voorhanden zijn, in het bijzonder als zij zich enigszins buiten hun eigen veld van expertise bevinden, en deze punten zouden en behoren aangevochten te worden. Een voorbeeld zou zijn het gebruik van het foutieve 'correlatie impliceert causatie' argument. Bijvoorbeeld, de sterke correlatie tussen CO2 en de temperatuur in de Antarctische ijskerngegevens, impliceert op zich en uit zichzelf nog niet dat CO2 een zekere invloed heeft op het klimaat. Daarentegen, verdere analyses die kijken naar de factoren die een rol spelen bij de bepaling van de temperatuur gedurende de ijstijden, geven sterke gronden waarop verondersteld kan worden dat CO2 een belangrijke rol speelt. Daarom, terwijl het gebruik van het correlatie argument op zichzelf fout is, is het tegenovergestelde van de conclusie nog niet noodzakelijk waar.
Ten tweede, het helpt als men zijn huiswerk heeft gedaan. Het is hoogst onwaarschijnlijk (doch niet onmogelijk) dat het sceptische punt in kwestie nog niet eerder naar voren is gekomen in de literatuur en tijdens workshops en congressen. Als een eerder gemaakt punt tot in den treuren is behandeld en men verder is gegaan (vanwege omdat het punt weerlegd is, dan wel vanwege verveling), heeft het geen zin om het punt opnieuw te behandelen tenzij er iets nieuws over te vertellen is. Vanzelfsprekend echter kan een samenvatting van hoe men met het punt is omgegaan leerzaam zijn. Argumenten over of de toename in CO2 veroorzaakt wordt door menselijke activiteiten vallen duidelijk in deze categorie.
Ten derde, scepticisme dient uniform te worden toegepast. Absoluut geloof in een enkel obscure publicatie tegenover ongeloof over bergen van publicaties uit de hoofdstroom is een duidelijk teken van kieskeurigheid in het selecteren van gegevens die een bepaalde agenda steunen, geen helder denkend scepticisme. Niet alle artikelen krijgen de collegiale toetsing die ze verdienen (of vereisen) en de literatuur heeft vele voorbeelden van dubieuze logica en niet-ondersteunde interpretatie. Soms komt dit heel duidelijk naar voren (bijvoorbeeld, het Soon en Baliunas saga op de site Climate Research) en soms wordt er geen enkel commentaar op geleverd. Maar wat dan over Galileo? Was hij niet een obscure wetenschapper veroordeeld door een verschanste hoofdstroom? Ja, maar Galileo wordt tegenwoordig geroemd omdat hij het juist had, niet omdat hij werd veroordeeld. Als een idee juist is, dan zal het worden ondersteund door verder bewijsmateriaal en zal het leiden tot succesvolle verwachtingen – wat uiteindelijk ertoe zal leiden dat het punt wordt geaccepteerd. Het 'Galileo' verweer en het uitvloeisel de 'samenzwering van de gevestigde orde' zijn een teken dat het verdere bewijsmateriaal en de succesvolle verwachtingen ontbreken.
Tot slot, het moet worden benadrukt dat constructief scepticisme een steunpilaar van de wetenschappelijke methode is. Het doel van wetenschap is om dichter bij een uitvoerig beeld te komen van hoe de echte wereld werkt, met scepticisme als essentieel onderdeel om wetenschappelijk ideeën te verstevigen, hoewel op zichzelf het onvoldoende is om ons begrip vooruit te helpen. Het is niet essentieel dat elke echte scepticus een alternatieve theorie klaar moet hebben, maar zij moeten goed beseffen dat ons beeld van hoe de wereld werkt, hoewel onvolledig, rust op vele verschillende funderingen. Als het soms lijkt alsof de wetenschappelijke consensus zich verzet tegen nieuwe ideeën, dan is dit omdat de consensus al op diverse manieren getest is en nog altijd staat.
Veel van wat doorgaat als 'debat' over klimaatverandering in de populaire media en op het forum, wordt beschreven als 'de wetenschappelijke consensus' versus de 'sceptici'. Een nadere bestudering van deze argumenten (bijvoorbeeld zoals recentelijk in een redactioneel stuk in de Wall Street Journal) laat weinig zien wat omgeschreven zou kunnen worden als echt scepticisme, aangezien deze vaak de misleidende redeneringen hanteren zoals hierboven besproken. Echter, aangezien scepticisme een verantwoorde, lange en nobele traditie heeft in wetenschap, is de beschrijving vaak erg krachtig. Ondanks het gebrek aan verband met enig echt scepticisme. Evenals tijdens de intelligent-design controverse, is de agendagedreven oppositie er vaak in geslaagd om haar contranisme met de mantel van scepticisme te bedekken. Vergeef me echter dat ik, ondanks dat vele contrariërs zweren bij de erfenis van Russell (of zelfs Pyrrho), hierin enigszins sceptisch blijf...
Gr. Ben
edit: artikel is geschreven door Gavin Schmidt en vertaald door mij in 2005
Ik wil ter beoordeling van de lezer een doctrine voorstellen die, naar ik vrees, mogelijk zeer paradoxaal en subversief zou kunnen blijken. De doctrine is dit: het is niet wenselijk om te geloven in een propositie wanneer er geen enkele basis is waarop deze als waar kan worden beschouwd.
Allereerst, ik wil me graag verdedigen tegen de gedachte dat ik een extreme positie inneem. Pyrrho stelde reeds dat we nooit genoeg zullen weten om met zekerheid te stellen dat de ene handeling verstandiger is dan de andere. In zijn jeugd [..] zag hij dat zijn leraar vast zat in een kuil, waar hij niet uit kon komen. Na enige overweging besloot hij echter dat er geen enkele goede reden was om de man uit de kuil te halen. Nu zal ik dergelijk heroïsch scepticisme niet aanmoedigen. Ik ben bereid om toe te geven aan de normale uitingen van gezond verstand, zowel in de praktijk als in theorie. Ik ben bereid toe te geven aan elk goedgefundeerd resultaat van de wetenschap, niet per se als waarheid aannemende, maar wel als plausibel genoeg om een basis te vormen voor rationele actie.
Er zijn kwesties waarin degenen die er onderzoek naar gedaan hebben het met elkaar eens waren. Er zijn andere kwesties waarin de experts het oneens zijn. Zelfs wanneer de experts het volledig met elkaar eens zijn, kunnen zij het nog altijd mis hebben. Desalniettemin moet de mening van experts, zeker wanneer deze unaniem is, onder niet-experts worden geaccepteerd als zijnde meer geloofwaardig waar te zijn dan de tegenovergestelde mening. Het scepticisme dat ik aanhang omvat enkel dit: (1) dat wanneer alle experts het eens zijn, de tegenovergestelde mening nooit als zeker kan worden verondersteld; (2) dat wanneer zij het oneens zijn, geen enkele mening door een niet-expert als zeker kan worden verondersteld; en (3) dat wanneer allen stellen dat er geen gronden zijn waarop een positieve mening kan bestaan, de doodgewone man het beste zich kan onthouden van zijn mening.
Biedt dit nu enige opheldering? Russell steunt duidelijk niet het extreem waarin alles moet worden betwijfeld en we niets ooit zeker kunnen weten. Zoals hij later suggereert, een dergelijke positie zou het filosofisch moeilijk maken om zelfs uit bed te stappen elke ochtend. Deze extreme houding ontluikt echter wel in klimatologische debatten waardoor een interessant gesprek over het effect van mensgerelateerde toenames in broeikasgassen op, zeg, de atmosferische circulatie, vaak verzand in vragen als hoe we überhaupt weten dat broeikasgassen toenemen, of ze al dan niet beïnvloed worden door menselijke activiteiten, en dat het toch uiteindelijk neerkomt op de zon. Aangezien deze zaken allemaal al eens ad nauseum zijn besproken, kan men een dergelijke vorm van 'scepticisme' (treffender getypeerd als contranisme, of 'la-la-la-ik-hoor-je-toch-niet-isme') als verspilling van tijd zien. Aangezien wetenschappers van beroep allemaal drukke mensen zijn, is dit de reden waarom we de neiging hebben communicatie met dergelijke tegenstanders snel te beëindigen.
Als we bovenstaand genoemde beperking dat 'alle experts' het eens moeten zijn versoepelen, unanimiteit onder experts komt in de praktijk nooit voor, tot 'de overweldigende meerderheid van de experts', kunnen we in het citaat 'de experts' vervangen door het IPCC (International Panel for Climate Change). Het is belangrijk om op te merken dat Russell niet stelt dat indien alle experts het onderling eens zijn, men het ook met hen eens moet zijn, maar enkel dat het niet wijs is om het tegenovergestelde als zeker te bezien. In zijn voorwoord wordt verder geïmpliceerd dat als 'alle experts' het ergens met elkaar over eens zijn, er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat het gestelde waar is. Gelijkerwijze, als het IPCC stelt dat iets hoogst onzeker is (zoals de omvang van veranderingen door indirecte effecten van aërosolen), dan zijn er geen goede gronden om anders te veronderstellen.
Kan men productief sceptisch zijn? Vanzelfsprekend. Allereerst, men moet zich ervan bewust zijn dat scepticisme over of een punt geloofwaardig gemaakt is, iets anders is dan het aannemen dat het tegenovergestelde daarom waar moet zijn. Soms gebruiken wetenschappers niet de beste argumenten die voorhanden zijn, in het bijzonder als zij zich enigszins buiten hun eigen veld van expertise bevinden, en deze punten zouden en behoren aangevochten te worden. Een voorbeeld zou zijn het gebruik van het foutieve 'correlatie impliceert causatie' argument. Bijvoorbeeld, de sterke correlatie tussen CO2 en de temperatuur in de Antarctische ijskerngegevens, impliceert op zich en uit zichzelf nog niet dat CO2 een zekere invloed heeft op het klimaat. Daarentegen, verdere analyses die kijken naar de factoren die een rol spelen bij de bepaling van de temperatuur gedurende de ijstijden, geven sterke gronden waarop verondersteld kan worden dat CO2 een belangrijke rol speelt. Daarom, terwijl het gebruik van het correlatie argument op zichzelf fout is, is het tegenovergestelde van de conclusie nog niet noodzakelijk waar.
Ten tweede, het helpt als men zijn huiswerk heeft gedaan. Het is hoogst onwaarschijnlijk (doch niet onmogelijk) dat het sceptische punt in kwestie nog niet eerder naar voren is gekomen in de literatuur en tijdens workshops en congressen. Als een eerder gemaakt punt tot in den treuren is behandeld en men verder is gegaan (vanwege omdat het punt weerlegd is, dan wel vanwege verveling), heeft het geen zin om het punt opnieuw te behandelen tenzij er iets nieuws over te vertellen is. Vanzelfsprekend echter kan een samenvatting van hoe men met het punt is omgegaan leerzaam zijn. Argumenten over of de toename in CO2 veroorzaakt wordt door menselijke activiteiten vallen duidelijk in deze categorie.
Ten derde, scepticisme dient uniform te worden toegepast. Absoluut geloof in een enkel obscure publicatie tegenover ongeloof over bergen van publicaties uit de hoofdstroom is een duidelijk teken van kieskeurigheid in het selecteren van gegevens die een bepaalde agenda steunen, geen helder denkend scepticisme. Niet alle artikelen krijgen de collegiale toetsing die ze verdienen (of vereisen) en de literatuur heeft vele voorbeelden van dubieuze logica en niet-ondersteunde interpretatie. Soms komt dit heel duidelijk naar voren (bijvoorbeeld, het Soon en Baliunas saga op de site Climate Research) en soms wordt er geen enkel commentaar op geleverd. Maar wat dan over Galileo? Was hij niet een obscure wetenschapper veroordeeld door een verschanste hoofdstroom? Ja, maar Galileo wordt tegenwoordig geroemd omdat hij het juist had, niet omdat hij werd veroordeeld. Als een idee juist is, dan zal het worden ondersteund door verder bewijsmateriaal en zal het leiden tot succesvolle verwachtingen – wat uiteindelijk ertoe zal leiden dat het punt wordt geaccepteerd. Het 'Galileo' verweer en het uitvloeisel de 'samenzwering van de gevestigde orde' zijn een teken dat het verdere bewijsmateriaal en de succesvolle verwachtingen ontbreken.
Tot slot, het moet worden benadrukt dat constructief scepticisme een steunpilaar van de wetenschappelijke methode is. Het doel van wetenschap is om dichter bij een uitvoerig beeld te komen van hoe de echte wereld werkt, met scepticisme als essentieel onderdeel om wetenschappelijk ideeën te verstevigen, hoewel op zichzelf het onvoldoende is om ons begrip vooruit te helpen. Het is niet essentieel dat elke echte scepticus een alternatieve theorie klaar moet hebben, maar zij moeten goed beseffen dat ons beeld van hoe de wereld werkt, hoewel onvolledig, rust op vele verschillende funderingen. Als het soms lijkt alsof de wetenschappelijke consensus zich verzet tegen nieuwe ideeën, dan is dit omdat de consensus al op diverse manieren getest is en nog altijd staat.
Veel van wat doorgaat als 'debat' over klimaatverandering in de populaire media en op het forum, wordt beschreven als 'de wetenschappelijke consensus' versus de 'sceptici'. Een nadere bestudering van deze argumenten (bijvoorbeeld zoals recentelijk in een redactioneel stuk in de Wall Street Journal) laat weinig zien wat omgeschreven zou kunnen worden als echt scepticisme, aangezien deze vaak de misleidende redeneringen hanteren zoals hierboven besproken. Echter, aangezien scepticisme een verantwoorde, lange en nobele traditie heeft in wetenschap, is de beschrijving vaak erg krachtig. Ondanks het gebrek aan verband met enig echt scepticisme. Evenals tijdens de intelligent-design controverse, is de agendagedreven oppositie er vaak in geslaagd om haar contranisme met de mantel van scepticisme te bedekken. Vergeef me echter dat ik, ondanks dat vele contrariërs zweren bij de erfenis van Russell (of zelfs Pyrrho), hierin enigszins sceptisch blijf...
Gr. Ben
edit: artikel is geschreven door Gavin Schmidt en vertaald door mij in 2005
Bericht laatst bijgewerkt: 19-09-2009 17:01
